Tek yıllık bir bitki olarak bilinen patates, içerisinde protein, karbonhidrat ve faydalı vitaminler bulunduran bir sebzedir. İnsanlık tarihi boyunca ana besin maddelerinden biri olan patatesin kullanım şekilleri farklılık gösterir. Tüm bu nedenlerden dolayı patates yetiştiriciliği yaygın tarımsal faaliyetler arasında yerini almıştır. Patatesin kullanımının hem endüstride hem de mutfakta yaygın olması, bu bitkiye olan talebin giderek atmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla bizler de içeriğimizde patates çeşitleri, patates nasıl ve ne zaman ekilir, patates hasadı gibi konulara değinerek patatesin tarımsal süreci hakkında bilgi vermeye çalıştık.
Patates yetiştiriciliği ülkemizde İç Anadolu Bölgesi’nde gerçekleştirilen bir tarım alanıdır. Ekonomik açıdan birçok faydalar sağlayan patates, tarihsel açıdan baktığımızda ilk olarak Amerika kıtasında yetiştirilmiştir. Sonrasında diğer ülkelere yayılmış ve özellikle savaşta açlık dönemlerinde ana besin maddesi haline gelmiştir. Ülkemizin de 4 mevsim kuşağında bulunması nedeniyle özellikle Nevşehir ve İğde bölgelerinde patates yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Sıklıkla tüketilen bir besin türü olan patates özellikle Avrupa ve Amerika ülkelerinde oldukça yaygındır. Ülkemizde temel gıda olan buğday ne derecede önemliyse patates de bu coğrafyalarda bir o kadar önemlidir. Bir çapa bitkisi olan patates, kendisinden sonra ekilecek bitkiler için temiz ve ekime uygun bir toprak bırakır. Diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de patates yaygın bir şekilde tüketilmekte ve bu nedenle kişi başına tüketim miktarı 1719 kg olarak bilinmektedir. Tüm bu nedenlerden dolayı patates yetiştiriciliği talep gören bir tarım alanı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Not: Patates yetiştiriciliği bulunduğunuz bölge için uygun olmayabilir. Bu durumda En Karlı Tarım Ürünleri başlıklı yazımızı okuyarak farklı fikirler edinebilirsiniz.
Patates Yetiştiriciliği
Patates yetiştiriciliği birçok önemli hususlar ve uygulanması gereken adımlar barındıran bir süreçtir. Bu sürecin ilk aşaması, tarla hazırlığıdır. Toprağın patates ekimine hazır hale getirilmesi, kuvvetli kök gelişimine ve yumruların iyi bir şekilde gelişmesine neden olur. Killi topraklara ekim için sonbahar mevsiminde 20 – 25 cm derinliklerle sürüm yapılmalıdır. İlkbaharda ise tırmık ve diskaro yeterli olacaktır.
Patates yetiştiriciliği sırasında önemli bir diğer husus ise ekim nöbetidir. Çünkü arka arkaya patates yetiştirmek, verimin düşmesine ve hastalıklara neden olacaktır. Bu nedenle kışlık hububat ekim nöbetini dengeleyecektir. Patates tohumu olarak yumrular kullanılır. Bu yumrular, 50 gr ağrılığa ve ortalama 6 cm çapa sahip olmalıdır. Üretim amacına göre tohumluklar birbirinden farklıdır. Dikim sırasında tohumluk yumrular üzerinde ortalama 1 cm uzunluğunda yeşil filizlerin bulunması gerekir.
Patates Çeşitleri
Tarımsal alanda patates yetiştiriciliği sırasında farklı patates çeşitlerinin üretimi mümkündür. Dünya genelinde baktığımızda da birçok patates türlerinin olduğunu görürüz. Ülkemizde yaygın patates çeşitlerinin başında A grubu patatesler yer alır. Daha çok salatalarda kullanılan bu patates türleri, piştiğinde dağılmaz. Genellikle kumpir yapımında tercih edilir. Nişasta oranı oldukça azdır. Charlotte, Amandine, Fontenay A grubu patates çeşitleri olarak karşımıza çıkar.
B grubu patatesler ise pişirilme sırasında genellikle dağılırlar. Sulu yemeklerde, çorbalarda kullanılırlar. Nişasta miktarı A grubu patateslere göre daha azdır. Monon, Sirtema, Ostara ve bazı beyaz patatesler bu grupta bulunur. Genellikle uzun yapılı ve oval olurlar. C grubu patates çeşitleri ise daha çok kızarmalıktır ve pişirildiğinde dağılır. İçerisinde bol nişasta bulunur. Bintje, Adapazarı, Monalisa bu gruba dahildir. Son olarak D grubu patatesler bol nişastalı olması ile bilinir. Ülkemizde sıklıkla tüketilen Nancy Gold, Nanchy Hal, Port o Richo bu gruba dahildir.
Patates Ne Zaman Ekilir?
Patates yetiştiriciliği faaliyetlerinde en önemli nokta, patates ekimidir. Patates ekimi, geç donların sona ermesi ile toprak ısısı 8 – 10 derece olduğunda yapılır. Ekim sırasında sıra aralarının 70 – 75 cm olması gerekir. Ekim derinliği yüzlek ekimlerde 2 cm, derin ekimlerde ise 5 cm şeklindedir. Son olarak ekilen tohumların üzeri yüzlek ekimlerde 15 cm, derinlerde ise 10 cm toprakla örtülerek sırt yapılmalıdır. Patates ekimi, Şubat ve mart aylarında yapılır. Ekim için en ideal mevsim, ilkbahardır.
Patates Nasıl Yetiştirilir?
Patates yetiştiriciliği belirli aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamaların başında patates tarlasının ekime hazırlanması gelir. Bunun için yukarıda da belirttiğimiz gibi tarla 20 – 25 cm derinlikte sürüm işlemine tabi tutulmalıdır. İlkbahar aylarında ise tırmıklanmalıdır. Patates yetiştirmek, ilkbahar aylarında toprak ısısının 10 dereceyi bulması ile gerçekleştirilir. Ülkemizde dikim zamanı genellikle Şubat ve Mart aylarıdır.
Patates dikimi sırasında dikim sıra üzeri 20 – 40 cm, sıra arası ise 70 – 75 cm aralığındadır. Dikim derinliği ise derin dikimlerde 5 cm, yüzlek dikimlerde ise 2 cm’dir. Dikim sonrasında sırt yapılması da patates yetiştirme sürecine dahil olan bir işlemdir. Yüzlek dikimlerde sırt kalınlığı 15 cm, derinlerde ise 10 cm olmalıdır. Sulu ortamlarda dekara ortalama olarak 200 – 250 kg, kuru ortamlarda ise 150 kg tohumluk patates yeterli olacaktır.
Patates Hasadı Ne Zaman Yapılır?
Patates hasat zamanı, patates yumrularının normal bir büyüklüğe ulaşarak bitkiden ayrılması ve kabuğun kalınlaşarak serleşmesi ile belli olur. Kabuğu tırnakla soymak mümkün değildir. Aynı zaman yumru kesiti de koyu bir görünümdedir ve ıslak değildir. Patates hasadı, patates yetiştiriciliği sırasında en önemli prosedürlerden biridir.
Patates hasadı değişik biçinlerde yapılır. Bel veya çapa ile bitkiler elle toplanır. Veya pulluğun sökülmesi ile bitkilerin el ile toplanması da mümkündür. Hasat sonrasında yumruların ıslak olması durumunda gölgede kurutma işlemi uygulanmalıdır. Aynı zamanda çürük, kabuğu soyulmuş olan patatesler ayıklanmalıdır. Son aşamada iri, orta ve küçük boyutta olan patatesler sınıflandırılır.
Patates Hangi Bölgede Yetişir?
Yaygın bir şekilde tüketilen patates, ülkemizde birçok yerde yetişmektedir. Ancak özellikle İç Anadolu Bölgesi patates yetiştirmek için uygun bir iklime sahiptir. En çok patates yetiştirilen şehirler ise Niğde ve Nevşehir olarak karşımıza çıkmaktadır. Patatesin ana besin maddelerinden biri olmasından dolayı bu alanda tarımsal faaliyetler de bir o kadar geniş yayılmıştır. Sadece ülkemizde değil, dünyanın birçok ülkesinde de patates yetiştiriciliği yaygın bir şekilde yapılmaktadır.
Okuyunuz: Tarımda %100 Verim Arttırma Yöntemleri
Çuvalda Patates Yetiştirme
Patates tarla ortamının olmaması durumunda balkonda veya bahçede de yetiştirilebilir. Doğru yöntemler uygulanırsa başarılı sonuçların elde edilmesi kaçınılmazdır. Ev ortamında patates yetiştirenlerin sıklıkla başvurduğu yöntem çuvalda patates yetiştirme olarak karşımıza çıkar. Bunun için 50 kg boyutunda bir çuval yeterli olacaktır. Çuvalın kenarlarını kıvırdıktan sonra içerisini 20 cm yüksekliğinde gübreli toprak ile doldurmak gerekir.
Çuvalda patates yetiştirme prosedürü için uygulanması gereken en önemli adım, patateslerin çimlendirilmesidir. Bunun için patateslerin alt kısımlarına üç kürdan 1 cm uzunluğunda batırılır. Ardından patatesler içi temiz su ile dolu bir kavanoza konur. Güneşli bir yerde bekletilen kavanozun içerisinde patatesler 2 – 3 günlük bir sürecin ardından kök vermeye başlarlar. Patates yetiştiriciliği sırasında çuvalın içerisine konan bu patateslerin üzeri 5 cm kalınlığında toprak ile örtülür. Toprağın her zaman nemli tutulması gerekir. Patateslerin filizleri zamanla büyüdükçe üzerine gübreli toprak dökün. Güneşli bir alanda beklettiğiniz çuvalın katladığınız kenarları tamamen açılana kadar bu işlemi devam ettirin.
Patates Verimi ve Hastalıkları
Ülkemizde patates verimi oldukça yüksek bir düzeydedir. Özellikle kış aylarında boş bırakılan Akdeniz bölgesi arazilerinin değerlendirilmesi ile ülke ekonomisi olumlu yönde etkilenmiştir. Dünya genelinde baktığımızda dekar başına düşen patates verimi ortalama olarak 1719 kg şeklindedir. Tüm bunlara rağmen, patates yetiştiriciliği sırasında zaman zaman hastalıklarla karşılaşılabilir. Söz konusu bu hastalıkları; A virüsü, bakteriyel yumuşak çürüklük, patates çizgi virüsü olarak sıralayabiliriz. Bu hastalıklara karşı mücadele etmek için ilaçlama prosedürünün düzgün bir şekilde yapılması ve hastalığın temel etmenleri, yaşayışı hakkında geniş bilgi edinilmesi gerekir.
Patates Yetiştiriciliği Püf Noktaları
Patates yetiştiriciliği püf noktaları arasında birçok önemli hususlar yer almaktadır. Bunların başında toprağın kalitesi gelir. Killi toprak patates yetiştiriciliği için ideal bir seçimdir. Buna ek olarak toprağın sürülmesi de önemlidir. Toprak sonbaharda sürülmeli ve sürülen toprak kalınlığı ortalama 20 – 25 cm olmalıdır. İlkbaharda ise tırmık geçişi yapılmalıdır.
Patates yetiştiriciliği püf noktaları arasında toprak işlenmesinin gevşetilmeden yapılması da yer alır. Patateslerin arka arkaya ekilmemesi ise bir diğer önemli husustur. Aksi halde birçok hastalıklara davetiye çıkarılmış olunur. Ekim sırasında patates yumrularının boyutuna dikkat edilmelidir. Tohumlukların ortalama 6 cm çapa ve 50 gram ağırlığa sahip olması patates yetiştiriciliği sırasında dikkat edilmesi gerekenler arasındadır. Son olarak patates gübreleme, sulama gibi bakım işlemlerine özen göstermek gerekir.
” Patates Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır ” başlıklı makalemizin sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
2022 Güncellemesi: Patates fiyatlarının 10 TL’nin üzerine çıkmasıyla birlikte, yetiştiriciliğini yapan çiftçilerin sayısı artmıştır. Patatesteki en büyük maliyet kalemi ise toplayıcı yevmiyesi, mazot ve gübredir. Patates yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız, öncelikle verimli bir tarım ürünü olduğunu bilmeniz gerekiyor. Tabi bu verimi fiyat avantajı ile buluşturursanız gelir elde etmeniz mümkün olacaktır. Eğer büyük şehirlere yakın (Nevşehir dışında) lokasyonlar patates yetiştiriyorsanız maliyetleri düşürme şansınız artacaktır.
