Ülkemizde pek bilinmeyen mavi yengeç, popülaritesi az olsa da değeri yüksek bir canlıdır. Dünyanın birçok ülkesinde protein açısından zengin olması nedeniyle sevilerek tüketilen ve bir endüstri kolu haline gelen mavi yengeç yetiştiriciliği, Türkiye’de özellikle son yıllarda ilgi görmekte ve büyük kazanç getirmektedir. Günümüzde Ege ve Akdeniz kıyılarında sıklıkla görülen mavi yengeç, Akdeniz kıyılarında 15 lagünde yayılmaktadır. Mavi yengecin birçok açıdan fayda sağlaması nedeniyle mavi yengeç yetiştiriciliği, mavi yengeç özellikleri ve mavi yengeç fiyatı gibi konular merak odağı olmuştur.
Mavi yengecin her parçası değerlidir. Özellikle ana gövdesi sıklıkla tüketilen bir bölgesidir. Aynı zamanda kıskaç ve bacak bölgesi de oldukça lezzetlidir. İşlendikten sonra kalan kısmı hem protein hem de kalsiyum kaynağıdır. Bu bölgeler farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak kabuk ve kitten oluşan kısım balık endüstrisinde katkı maddesi şeklinde kullanıma verilir. Tüm bu nedenlerden dolayı mavi yengeç yetiştiriciliği karlı bir sektör olarak görülür.
Ülkemizde mavi yengeç çiftliği kurmak için en ideal bölgeler Ege ve Akdeniz olarak görülür. Denize dik bir şekilde inen kayalıkların altında bulunan delta bölgeleri mavi yengeç yetiştiriciliği için uygun bir alan sunar. Ancak yetiştiriciliğin sadece akarsu ve deniz ağızlarında yapılmasına gerek yoktur. Korunaklı deniz havuzları mavi yengecin müren, levrek ve vatoz gibi balıkların saldırısından korunması için gereklidir.
Not: Mavi yengeç üretimi bulunduğunuz bölge için ideal değil ise, En Karlı Hayvancılık Fikirleri başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Mavi Yengeç Yetiştiriciliği
Mavi yengeç, dünya üzerinde en çok avlanan yengeç türüdür. Tadı nedeniyle birçok ülkede yüksek değer görmektedir. Mavi yengeç adını yürüme ayaklarında bulunan mavi renkten alır. Dikenlerinin ve masfalların uçları ise pas kırmızı renge bürünmüştür. Dişi mavi yengeç, erkek mavi yengeçten gövdenin altına kıvrılmış karın halkalarına göre ayırt edilir. Karın halkalarının yapısı her iki yengeç cinsinde farklıdır. Erkek yengeçler dişilere nazaran daha hızlı büyürler.
Mavi yengeç yetiştiriciliği son dönemlerde mavi yengeçlerin soyunun tükenmesi nedeniyle büyük önem kazanmıştır. Özellikle Kore Çin gibi ülkeler bu konuda lider konumundadır. Mavi yengeci yetiştirmede iki yöntem izlenmektedir. Bunların başında çamur alanlarında yetiştirme gelir. Çamur alanları geniş olursa stoklama daha az yapılır ve yemleme yöntemi uygulanmaz. Böylesi bir durumda doğal yemler yetiştirmek için yeterlidir ve ek yemleme uygulanmaz. İkinci yöntemde ise birim alana daha sık stoklama yapılır ve elden beslenme yöntemi uygulanır.
Mavi yengeç yetiştiriciliği besi dönemi ortalama 4 aydır. Ancak bu yöntemde dahi stoklama m2 başına 3 – 4 adettir. Bazı girişimciler stoklamayı alan başına 15 adede yükseltse de bu durum ölüm oranının artmasına neden olur. Buna ek olarak gram olarak stoklanan yengeçler, 3 – 5 aylık bir sürecin sonucunda pazara sevk edilmektedir. Bunun için yengecin belirli gram miktarına yükselmesi ve satış için uygun olması gerekir.
Kuluçkahanelerde yetiştirilen mavi yengeçler 25 mg olması halinde besin alanlarına nakledilirler. El ile besleme yöntemi ile de gelişme kısa sürede tamamlanır. Yapılan bilimsel çalışmalar da mavi yengeç yetiştiriciliği yapmak isteyenlerin bunu insan eli ile yapabileceklerini ve bu yöntemin gelecek için büyük umutlar vaat etiğini göstermiştir.
Mavi Yengeç Özellikleri
Renk: Parlak mavi kıskaçlara sahiptirler. Vücutlarında aynı zamanda kırmızı uçlu pençeler bulunur.
Boyut: Ortalama 23 cm
Mavi yengeçler genellikle sığ ve tuzlu sularda yaşarlar. Çamurlu dipler ve yılan balığı yatakları da onlar için uygun ortamdır. Genellikle ilkbaharda sonbahara kadar görülürler. Mavi yengeçler kabuğunun her tarafından dışarı doğru çıkıntı yapan karakteristik keskin bir omurga yapısına sahiptir. Arka bacakları çift kürek görevi görmektedir. Mavi yengeçler mükemmel ve hızlı bir yüzücüdür. Aynı zamanda ayrı ayrı kontrol edilebilen ve kabuktaki yuvalara yerleştirilebilen iki, saplı, bileşik göze sahiptir.
Mavi yengeç yetiştiriciliği alanında başarı sahibi olmak için yengeçler hakkında bilgi edinmek gerekir. Mavi yengeçlerde deri değiştirme dönemi ince bir çizgi şeklinde sırtlarında kendini belli eder. Mavi yengeçler sadece gözleri ve antenleri açık kalacak şekilde çamur içinde yuva yaparlar. En ufak bir gölge bile onları tetikler. Mavi yengeçler kaçmak için yanlara doğru koşa ve düşmanlarına doğru pençeleri üzerine yükselir.
Mavi yengecin ülkemizde yayılışı Kuzey Ege sularından başlamıştır. Asıl vatanı Kanada ve Kuzey Amerika’dır. İlk önce Kuzey Ege sularında ve Enez bölgesinde göllere yerleşmiş ardından ise Ege sahillerinde yer alan Güllük, Köyceğiz lagünlerine yerleşmiştir. Taşucu ve Fethiye dolaylarında Karadeniz dalyanında büyük ölçekte bulunmaktadır. Ancak mavi yengecin bu bölgelere tam yerleştiği söylenemez. Çünkü 1963 senesinde Ege ve Saroz bölgelerini tamamen terk etmiş ve güneye doğru göç etmiştir.
Mavi yengeç özellikleri dendiğinde akla pek çok olumlu yönleri gelse de bazı olumsuz faktörlerden de bahsetmekte fayda var. Bunların en başlıcası bu canlıların zaman zaman yırtıcı olarak görülmesidir. Bunun nedeni bazen küçük mavi yengeçlerin aynı havuzda birbirine saldırması ve zarar vermesi olarak gösterilebilir. Ancak başarılı bir mavi yengeç yetiştiriciliği için küçük yengeçlerin devamlı takip edilmesi ve diğer yengeçlerin zarar görmesi halinde havuzun değiştirilmesi gerekir. Ancak bu kurala uyulmaması halinde zararlı bir girişimcilik söz konusu olacak ve istenen miktarda mavi yengeç elde edilemeyecektir.
Mavi yengeçler hem pişirilebilir hem de kabuk ve diğer bölgeler yenilebilir. Mavi yengeçler hayatta kalabilmek için yüksek oranda oksijenli suya ihtiyaç duyarlar. Kanalizasyon tesislerinden, çiftlik alanlarından, çimlerden fosfor ve azot dahil olmakla besin kirliliği alg çiçeklerine neden olur. Serbest yüzen algler öldüğünde ve ayrıştıklarında büyük miktarlarda çözünmüş oksijen tüketilir. Bu düşük oksijensiz suda kaçmak için sudan çok sayıda mavi yengeçler ortaya çıkacaktır.
Mavi Yengeç Fiyatı
Birçok açıdan faydalı yanları bulunan mavi yengeçler pazarda da yüksek talep görmektedir. Mavi yengeç yetiştiriciliği bu açıdan karlı bir sektör olarak karşımıza çıkar. Piyasada mavi yengeç eti özellikle hızlı bir şekilde tüketilir. Mavi yengecin üretiminin ülkemizde yapılamasının sebebi, yurtdışı ihracatıdır. Bu sayede ihraç edilen mavi yengeç üreticilerin büyük kazanç elde etmesini sağlamaktadır. Ülkede mavi yengeç fiyatı yengecin kalitesine göre değişse de kilo üzerine düşen fiyat ortalama 70 dolar üzerinden değerlendirilir.
Omurgasız bir hayvan olan mavi yengeç, Akdeniz’de uyum sağlamış ekonomik değeri bir hayli yüksek olan bir canlıdır. Kol ve kıskaçlarında mavi renk tonları bulunan bu canlıların eti hem protein hem de mineral değeri açısından zengindir. Yüksek et kalitesi nedeniyle son yıllarda dünya mutfağının da vazgeçilmezleri arasına girmiştir. Ülkemizde yaygın bir şekilde tüketilmemesine rağmen, mavi yengeç yetiştiriciliği ihracat amacıyla yapılır.
Mavi Yengeç Üretimi Nasıl Yapılır?
Mavi yengeç yetiştiriciliği yapmak isteyenler bu yengeç türünün üretimi hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. Üretim, belirli prosedürler dahilinde yapılmalı ve gereken koşulların haricine çıkılmamalıdır. Yetiştiricilik için uygun bölge denize dik inen kayalıklar altındaki durgun sulardır. Aynı zamanda bu kayalıklar altında bulunan deltalar da uygundur. Buna ek olarak yayvan çamurlu topraklarla hazırlanmış havuzlar da mavi yengeç üretimi için uygundur.
Mavi yengeçler leş yiyen hayvanlardır. Başka hayvanlarla beslenir. Belirli dönemlerde ise balık, bitki ve kabukluların tüketicisidir. Mavi yengeç yetiştiriciliği yapanlar bu canlıları ortalama 15 derece olması gerekir. Ancak sıcaklığın 33 derece üstüne çıkması ölümcül sonuçlara neden olabilir. Mavi yengeçler ani derece değişimlerine karşı direnç gösterirler. Su tuzluluğu da aynı zamanda önemlidir. Bu canlıların gereksinimleri zaman zaman değişkenlik gösterir. Suyun tuzluluk derecesi binde üç civarında olmalıdır. Su PH’ı ise 6 altına düşmemelidir ve PH 6 – 8 arasında değişir.
Ülkemizde mavi yengeç yetiştiriciliği yapmak için öncelikle çiftlik kurmak gerekir. Çiftlik kurulumu için alan seçimi oldukça önemlidir. Hem akarsu ve deniz ağzında hem de özel havuzlarda yetiştiricilik yapılabilir. Havuzların tuzluluk derecesi ve filtreleme sistemi doğru bir şekilde ayarlanmalıdır. Diğer yetiştirme şeklinde ise yengeçlerin az tuzlu sulardan doğal ortama nakledilmesi ve 28 aylık bir süreç boyunca ekonomik boyuta gelmelerinin beklenmesi gerekir.
Mavi yengeç üretimi birçok aşamalardan oluşsa da bunların en önemlisi pazarlama aşamasıdır. Pazarlamada dünya liderleri Japonya ve Çin gibi ülkelerdir. Ancak özellikle Avrupa ülkeleri mavi yengeç tüketiminin bir hayli yüksek olan bölgelerdir. ABD, Portekiz ve Kanada Avrupa ülkelerini tüketim oranına göre takip etmektedir. Ülkemizde henüz mavi yengeç yetiştiriciliği büyük oranda yayılmamıştır. Ancak bu alanda başarılı bir tesis kurmak, üretimi kurallar çerçevesinde yürütmek büyük gelir elde etmenize neden olabilir.
Mavi Yengeç Tesisi Kurmak
Mavi yengeç yetiştiriciliği yapmak isteyenler öncelikle yengeç tesisi kurmalıdırlar. Bu tesisin kurulumu için size gerekli şeyleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
- 10 tane olgun dişi mavi yengeç,
- 2 adet 1m3 tank,
- Kum,
- 4 mekanik filtreleme sistemi ve biyo filtre,
- 400 L kuluçka tankı,
- Silindirik 500 L tank,
- Silindirik 2000 L tank,
- Deney şişesi,
- Damlalık.
Mavi Yengeç Yetiştiriciliği Kuluçka Aşamaları
Mavi yengeç tesisi kurmak için 1 m3 boyutundaki tankın altına 4.8 cm’lik bir kum tabakası yerleştirin. Tankı temiz tatlı su ile doldurun ve binde 0.3’lük bir tuzluluk seviyesi oluşturmak için deniz tuzu ekleyin. Tankta oluşabilecek yengeç atıklarını temizlemek için mekanik filtreleme sistemi takın. Tanka 10 adet dişi mavi yengeci yerleştirin. Ardından dişi yengeçleri günde bir kez olmak üzere yemleyin.
400 L tankın tabanına 4.8 cm’lik bir kum tabakası yapın. Tankı tatlı su ile doldurun ve binde 0,3 oranında tuzluluk seviyesi oluşturmak için tuz ekleyin. Tankta oluşabilecek yengeç atıklarını uzaklaştırmak için mekanik filtre takın. Diğer tanktaki yengeçler yumurtadan çıkmaya hazır göründüğünde dişi yengeçleri 400 L tanka aktarın. Her tankta gözenekli filtre kurun ve böylece larvaların atık olarak filtrelenmesini engelleyin. Kuluçkanın ardından larvalar tank suyunun üzerine doğru kalkacaklardır.
Yaklaşık 4.8 cm’lik kum seviyesi oluşturmak için 500 L ve 2000 L tankın altına kum tabakası kurun. 500 L ve 2000 L tankları tatlı su ile doldurun ve ortalama 0,3 oranında tuzluluk seviyesi oluşturun. Her tankta yengeç atıklarını filtrelemek için bir mekanik filtre sistemi kurun. Damlalık ile 25 ml’lik numunelerde larva toplayın ve büyük 500 L ve 2000 L tanklarda L basına 38 ila 138 25 ml örnekleri aktarın.
Mavi Yengeç Yetiştiriciliği Büyüme Aşamaları
- Yengeç larvalarını günde bir kez litre başına 50 mg olmak şekliyle besleyin. Yengeçler 44 ila 55 gün içerisinde belirgin bir şekilde olgunlaşmaya başlayacaklardır.
- Küçük yengeçler bu süreçte yakından izlenir ve tehlike durumunda tanktan ayrı yere konur.
- Olgun yengeçleri tanktan çıkarın ve pazarlayın. Diğer yavru yengeçler olgunlaşmaya başladığında rendelenmiş karides topakları ve balık yemleri ile besleyebilirsiniz.
” Mavi yengeç yetiştiriciliği ve üretimi nasıl yapılır ” başlıklı yazımızın sonuna geldik. Bu sektörden para kazanmak için mutlaka kurumsal müşteriler ile anlaşma yapmanız gerekmektedir. Yani çevrenizde bulunan otel ve restoranlar düzenli olarak para kazanmanızı sağlayan müşterileriniz olacaktır. Ayrıca dış ticaret firmaları ile anlaşarak yurtdışına ihracat yapma fırsatı elde edebilirsiniz.
