Güneydoğu Avrupa ülkelerinden biri olan Makedonya önemli Balkan ülkelerinden biridir. 1991 yılından itibaren Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden ayrılarak bağımsız bir ülke durumuna gelmiştir. Birçok Balkan ülkesi ile sınır komşusu olan Makedonya’da iş kurmak bir çok kişinin merak ettiği konulardan biridir. Ancak Makedonya bağımsız bir ülke durumuna geldikten sonra çok ciddi bir ekonomik çıkmaz içerisine girmiştir. Bu çöküntü nedeni ile eski Yugoslav devletler arasında ekonomisi en kötü ülke olarak da bilinmektedir. Ülke bağımsızlığını kazandığında henüz alt yapısı yeterli olmadığından ekonomiyi toparlamakta ciddi sıkıntılar yaşanmıştır.
2000’li yıllarda bile ekonomisini bir türlü toparlayamayan ülkede eskiden günümüze gelen birtakım ekonomik faaliyetler bulunmaktadır. Makedonya’nın en önemli özelliği tarım ülkesi olmasıdır. Ülkede yetişen birçok tarım ürünü ihraç malı olarak dışarıya satılmaktadır. En önemli ihraç ürünleri içerisinde demir çelik, çimento, enerji, ecza ürünleri, tütün, tekstil ürünleri, yiyecek ve içecek, kimyasal ürünleri saymak mümkündür. Makedonya’da iş kurmak isteyen kişiler işletme açarken bu tarz ürünlerin ihracı konusunda bir firma kurmayı düşünebilirler. Aynı zamanda yaz ve bahar aylarında da turizmin çok canlı olduğu söylenebilir.
Makedonya’da firma kurmak isteyen kişilerin bilmesi gereken bir diğer önemli bilgi de bu ülkenin ticaret yaptığı ülkelerdir. Makedonya yoğun olarak Almanya, Yunanistan, Çin, İtalya, Bulgaristan, Türkiye, Birleşik Krallık gibi ülkelerdir. Bu ülkeler ile yoğun olarak ticaret yapan Makedonya bozulan ekonomisini yeniden düzeltmek amacı ile yabancı yatırımcıların ülkede faaliyet göstermesini desteklemektedir.
Makedonya’da İş Kurmak
Makedonya’da iş kurmak isteyen kişiler kendilerine bir sektör seçimi yaparken mutlaka hem teşviklerin olduğu hem de dinamik bir sektör seçmelidir. Eğer seçtiğiniz sektör devlet destekleri ile desteklenmiyorsa tüm sermayeyi kendiniz ortaya koymanız gerekebilir. Bununla birlikte karlılık oranı konusunda bir araştırma yapılmadan Makedonya’da işlem yapmamanız gereklidir. Bu ülkede eğer iş kurmayı planlıyorsanız inşaat ve gıda alanlarında çok yüksek bir potansiyel olduğunu söylemek gerekiyor. 2004 senesinde AB başvurusu neticesinde 2005 senesinde AB adaylığı kazanması ilerleyen süreç açısından son derece önemlidir. Bununla birlikte en büyük avantajlardan birisi de imzalanmış olan serbest ticaret anlaşması gereğince Türk ürünleri Makedonya’ya sıfır gümrük vergisi ile girmektedir.
Yugoslavya’nın dağılması sonrasında Türk firmaların en fazla yatırım yaptığı ülke olan Makedonya’da faaliyet gösteren 250 tane Türk şirketi bulunuyor. Makedonya’da iş kurmak isteyen kişiler en çok inşaat alanına yönlenebilirler. Bu sektörde oldukça yüksek bir karlılık olması özellikle Türk firmalarının faaliyet göstermesini sağlamaktadır. Bir diğer önemli alan da tekstil oluyor. Tekstil alanında faaliyet Tekstil sektörünün seçilmesinde ki en büyük neden ise elektrik ve işçilik ücretlerinin Türkiye’ye göre daha az maliyetli olmasıdır. Makedonya’da bir tekstil atölyesi açabilir ve giyim ürünleri üreterek satışını yapabilirsiniz.
Makedonya’da önemli sektörlerden bir diğeri de şarapçılık sektörüdür. Geçmiş verilere göre yılda 250 bin ton şarap üretimi yapan ülkenin güney bölümünde beyaz, kuzey bölümünde de kırmızı şarap üretimi gerçekleştirilmektedir. Hem turizmin artırılmasına hem de ticaret hacminin yükseltilmesine önem veren Makedonya devleti bu süreçte birçok serbest ticaret anlaşması da gerçekleştirmiştir. Bu süreçte hayvancılıktan tekstile birçok alanda çok ciddi yatırımlar mevcuttur.
Makedonya’da Yapılabilecek İşler
Makedonya’da yapılabilecek işler kategorisinde birçok seçenek bulunuyor. Ekonomisi kötü olan ancak her geçen gün biraz daha iyiye doğru giden ülkede karlı işler yapmak mümkün olabiliyor. Makedonya birçok farklı sektörde iş yapılabilecek alanlar arasında yer almaktadır. Bu güzel ülkenin son derece yüksek avantajları bulunmaktadır. Hem turizm hem tarım hem de hayvancılık ülkesi olması yapacağınız yatırım alanı konusunda geniş bir araştırma yapmanızı gerekli hale getirmektedir. Makedonya’da iş kurmak isteyen kişiler için şu iş fikirleri son derece ilgi çekici gelebilir:
- Tekstil atölyesi kurmak
- Cafe ya da restoran tarzı gıda işletmesi kurmak
- Butik otel, pansiyon, büyük çaplı otel yatırımı yapabilirsiniz.
- Şarap üretim ve pazarlama sektörüne girebilirsiniz.
- Makedonya’da yetişen tarım ürünlerinin pazarlamasını yapabilirsiniz.
- Türkiye’den getirtilen ürünlerin satışının yapıldığı bir işletme kurabilirsiniz.
- Tarım ve hayvancılık sektöründe çeşitli işler kurabilirsiniz.
- Süt ve süt mamulleri üretim işletmesi kurabilirsiniz.
- Turizm ve tur şirketi kurabilirsiniz.
- Araç kiralama hizmetleri verebilirsiniz.
- Sağlık sektörü, eczacılık ürünleri ve tıbbi cihazlar da hedef yatırım alanları içerisindedir.
Gibi birçok iş fikrinden bahsetmek mümkündür. Özellikle Türkiye’den Makedonya’ya ticari ürün götürmek isteyen kişilere gümrük vergisi uygulanmaması son derece önemli bir avantajdır. Örneğin eğer Makedonya’da bir tarım ve hayvancılık alanında fikriniz varsa bu fikri hayata geçirmek için vergi muafiyeti bulunuyor. Her türlü devlet desteğinin sizlere sunulması Makedonya’da iş yeri açmak ya da bir firmada faaliyet göstermek açısından son derece önemli oluyor.
Özellikle son yıllarda hem Türkiye’den hem de Avrupa ülkelerinden turizm amaçlı ziyaretlerin artış göstermesi bu sektörün yoğunlukta olmasını sağlamıştır. Günümüzde en çok ziyaret edilen ülkelerden biri olan Makedonya turizm hacmini artırmaya başlayan bir ülkedir. Eğer turizm alanında yatırım yapacaksanız potansiyeli yüksek alanlar içerisinde Ohri, Prespa, Dojran Gölü civarı oldukça karlı bölgelerdir. Devletin de yatırımcıları bu yönde desteklemesi Makedonya’ya turizm yatırımları gerçekleştirmenizde önemli nedendir.
Okuyunuz: Polonya’da Ne İş Yapılır?
Makedonya Yatırım Teşvikleri
Makedonya yatırım teşvikleri yabancı yatırımcıları ülkeye çeken önemli faktörlerden biridir. Bu ülkeye ciddi anlamda yatırım yapmayı düşünüyorsanız yatırım bakımından çok ciddi avantajlarınız var demektir. Makedonya’da işletme kurmak istiyorsanız dikkat etmeniz gereken en önemli konu o sektörün devlet desteğine tabi olup olmadığıdır. Eğer devlet tarafından desteklenmeyen bir alanı tercih ederseniz sermaye yükünüz sanıldığından çok daha yüksek olabilir. Böyle durumlarda da zarar ettiğiniz takdirde ciddi kayıplarla karşılaşabilirsiniz. Ancak devlet teşviki bulunan bir alan seçerseniz yatırımınızı daha kolay bir şekilde yönetme imkânı bulabilirsiniz. Makedonya’da iş kurmak isteyenlere şu tarz teşvikler verilmektedir:
- Makedonya’da 3 tane serbest ticaret bölgesi kurulmuştur. Bu serbest ticaret bölgelerinde faaliyet gösteren alanlarda gümrük vergisi muafiyeti bulunmaktadır. Aynı zamanda gelir vergisinden de ciddi anlamda indirimler sağlanmaktadır. Serbest ticaret bölgeleri Bunardzik, Gevgelija ve Üsküp şehirlerindedir.
- Tarım ve hayvancılık alanlarında faaliyet gösterecek olan yatırımcılarda hem gümrük hem de vergi muafiyetinden yararlanabilme şansını elde ediyor.
- Süt ve süt mamulleri alanında bir işletme kurmak isterseniz bu alana yatırım yapan tüm yatırımcılara istisnasız olarak 5 yıllık vergi muafiyeti getirilmektedir. Aynı zamanda sizlere bedava arsa gibi teşvikler de verilmektedir.
- Eğer Makedonya’da üretim yaparak Türkiye ve Avrupa’ya pazarlama statüsünde bir iş kurarsanız 10 yıllık vergi muafiyeti ve 99 yıllığına da sizlere çok düşük bedellerle arazi imkanı sunulmaktadır. Aynı zamanda elektrik, su, kanalizasyon gibi konularda da önemli destekler sunuluyor.
Makedonya devlet yetkilileri özellikle son dönemde Türk ve diğer yatırımcılara bu teşvikler konusunda ciddi çağrılarda bulunuyorlar. Hem asgari ücretin düşük olması hem de işsizlik oranının yüksek olması ülkede yatırım avantajlarını artırıyor. Eğitimli işsiz insan sayısının fazla olması bu süreçte iyi bir işletme kurarak kaliteli personeller çalıştırabileceğiniz anlamına gelmektedir. Makedonya ülkesinde yatırım yapabilmek için birçok farklı alan içerisinde kazançlı işler yapabilmek mümkün olmaktadır.
Makedonya Oturum ve Çalışma İzni
Makedonya oturum ve çalışma izni alabilmek için kişilerin İçişleri Bakanlığı Yabancılar Dairesine gerekli evrakları hazırlayarak başvuru yapması gerekmektedir. 3 yıl boyunca Makedonya’da hiçbir kesinti olmadan yaşamış olan kişiler sürekli olarak oturum izni alabilme hakkına sahiptirler. Kişiler öncelikle geçici oturma izni almalıdır Daha sonra ise belirtilen kriterler oluştuğunda sürekli oturma izin 1 yıla kadar kullanılabilmektedir.
Eğer oturma iznin izin süresini uzatmak isterseniz sürenin dolmasına yakın zamanda yine ilgili kurumlara başvurunuzu yaparak oturun izninizi uzatabilirsiniz. Kişiler çalışma iznine sahip ise bu çalışma izni o kişi ailesi içinde Makedonya’da oturma izni alabilmektedir. Eğer çalışma izni süresi bitmeye yaklaştığı zaman mutlaka Makedonya İçişleri Bakanlığı’na başvuru yaparak bu sürenin uzatılması gerekmektedir. Çalışma izni için sizlerden istenilen evraklar şunlardır:
- Pasaport ve başvuru formu
- Çalışma ve oturma iznini neden istediğinizi gösteren dilekçe
- Makedonya içerisinde ikamet edeceğiniz yeri gösteren belgeler
- Seyahat sağlık sigortanız
- Adli sicil belgesi
- Geçim kaynağınızı gösteren belgeler
- Kuracağınız şirketle ilgili proje detaylarınız
- İşveren kimliğinizi gösteren belgeler
Makedonya oturum ve çalışma izni için gerekli belgeler yukarıda belirtildiği gibidir. Bu belgelere ek olarak sizlerden belge talebinde bulunabilirler. Makedonya’da iş kurmak için ülkeye gelen kişilerin öncelikle şirketin kaydını yaptırması gerekmektedir. Mutlaka Türkiye’de bulunan Makedonya Büyükelçiliği ya da Başkonsolosluğu’nda vize başvurusunda bulunulmalıdır.
Makedonya’da İş Kurmanın Avantajları
Makedonya’da iş kurmanın avantajları hem Türkiye’den hem de çeşitli Avrupa ülkelerinden birçok yatırımcının bu ülkeye akın etmesini sağlamaktadır. Makedonya’ya yatırım yapanlara sunulan avantajlar şu şekilde sıralanabilir:
- Son yıllarda gerek devlet teşvikleri gerekse taze sektörlerin olması birçok yatırımcı açısından Makedonya’nın popüler olmasını sağlamıştır. Makedonya’nın hem Türkiye’de hem de diğer Avrupa ülkelerine yakın bir ülke olması yatırım ve pazarlama açısından çok önemli bir potansiyeli vardır.
- Yatırımcıların bu ülkeye olan ilgilerinin sürekli olarak artış göstermesi devlet teşviklerinin de artmasına sağlamıştır. Makedonya yatırım yapmak isteyen kişilerin en büyük avantajı ülkede düşük bir asgari ücret uygulamasıdır. Türkiye’de veya Avrupa’nın başka bir ülkesinde yüksek asgari ücretle bir işçi çalıştırmak yerine Makedonya’da birden fazla işçi çalıştırma şansı bulabiliyorsunuz.
- Özellikle üretim atölyelerinde çalışabilecek genç işçi sayısı oldukça fazladır. İşsizliğin yüksek olması nedeniyle işletmelerin izde personel bulma sorunu yaşamıyorsunuz. Aynı zamanda eğitimli işçi açığının yüksek olması bu süreçte deneyimli eğitimli personel bulmak konusunda herhangi bir engelle karşılaşmıyorsunuz.
- Makedonya yatırım yapmak için en önemli faktörlerden birisi de ülkede 3 tane serbest ticaret Bölgesinin bulunmasıdır. Bu serbest ticaret Bölgesi’nde ticaret yapan yatırımcılara hem gelir vergisinde çok ciddi indirimler yaşanmaktadır hem de gümrük vergisi avantajı sunulmaktadır.
- Kişiler eğer tarım ve hayvancılık alanında bir yatırım yapacaklarsa çok düşük indirimlerle arazi bulabilme imkânına sahip olmaktadırlar.
Kısacası Makedonya’da ticaret yapmak her bakımdan sizlerin desteklenmenize olanak tanımaktadır. Devlet teşviklerinin çok fazla olması ve işgücü probleminin bulunmaması aynı zamanda çok büyük bir pazar kaynağı olması Makedonya’yı oldukça cazip ülkelerden biri haline getirmektedir. Makedonya’da üretmiş olduğunuz tüm ürünleri hem Türkiye’ye hem de Avrupa’nın diğer ülkelerine kolaylıkla pazarlayabilme imkânı bulunmaktadır. Pazarlama hacminin çok yüksek olması birçok büyük yatırımcının Makedonya’da şirket kurmasını sağlamıştır. Makedonya’da iş kurmak birçok küçük, orta ve büyük yatırımcı açısından önemli avantajlar sunmaktadır. Kişiler hem üretim hem de hizmet alanlarında yüksek kazançlı ve sürdürülebilir projelerle iş kurma avantajı yakalayabilirler.
”Makedonya’da iş kurmak” başlıklı makalemizin sonuna geldik. Soru ve görüşlerinizi yorumlar bölümünden bizlere bildirebilirsiniz.
