Kenevir Yetiştiriciliği

Kenevir, 1.2 – 4,5 m yüksekliğe sahip endüstriyel alanda kullanılan bir bitki türüdür. Çoğu zaman görüntü açısından esrar ile karıştırılsa da aralarındaki fark THC (Tetrahidrocannabinol) içeriğidir. Endüstriyel kenevirde bu maddenin oranı diğerine nazaran daha azdır. Kenevir, mükemmel bir rotasyon ürünü olduğu için kenevir yetiştiriciliği de neredeyse zahmetsiz bir tarımsal faaliyet olarak görülmektedir. Toprak ve iklim için özel bir koşul istememesi ve böcek ilacına gerek duyulmaması nedeniyle bu alanda oldukça yüksek gelir elde etmek mümkündür. Tüm bu nedenlerden dolayı bizler de içeriğimizde kenevir nasıl yetişir, kenevir nerede yetişir gibi soruları yanıtlamaya ve kenevir bitkisinin üretim süreci hakkında geniş bilgi vermeye çalıştık.

Kenevir yetiştiriciliği dönüm başına yüksek verim elde edilmesine imkân tanıyan bir sektördür. Buna ek olarak kenevirin ekim süreci toplamda 90 gün sürer. Sonuç olarak her dönüm başına fazla fazla selüloz elde edilir. Kenevirin kullanım alanının geniş olması da bu alana olan ilgiyi artırmaktadır. Günümüzde duş perdeler, döşemeler için kumaş, cam elyaf, pencere kaplamaları, otomotiv bileşenlerde kenevir kullanılmaktadır. Ayrıca kenevir liflerinden sunta, ip, sicim, kâğıt, karton, yalıtım, yonga levha yapılmaktadır.

Tarihi M.Ö 8000’li yıllara dayanan kenevir bitkisi, özellikle Mezopotamya bölgesinde yiyecek ve lif için kullanılmaktaydı. Orta Asya’da ise kenevir yetiştiriciliği Çin sayesinde yaygınlaşmıştır. Ülkemizde ise kenevir üretimi ilk olarak Kastamonu’da yapılmıştır. Bölgede kenevir üretimine verilen destek sayesinde bu alanda ciddi adımlar atılmıştır. Günümüzde ise birçok farklı bölgede devlet desteği ile kenevir yetiştirilmektedir.

Not: Kenevir yetiştiriciliği bulunduğunuz bölge için ideal olmayabilir. Bu durumda En karlı Tarım Ürünleri başlıklı makalemizi okuyarak farklı fikirler edinebilirsiniz.

Kenevir yetiştiriciliği sürecine başlamadan önce endüstriyel kenevir çeşitleri hakkında bilgi edinmek gerekir. Çeşitler arasında belli başlar spesifik özellikler bulunur. Bunlar; yükseklik, olgunlaşma süresi, yağ içeriği, lif içeriği, tohum büyüklüğü olarak sıralanabilir. Önemli olan hangi çeşidin ekim için tercih edileceğini belirlemektir. Elyaf sektörüne uygun olan kenevir çeşitleri %15 ile %25 torfu içermektedir.

Kenevir bitkisi tohumdan yetişir ve yıllık bitki olarak karşımıza çıkar. Kenevir toprağının iyi drene olması ve azot miktarının yüksek olması gerekir. Bunun aksine kötü toprak drenajı ve tuzluluk kenevir yetiştiriciliği için uygun değildir. İklim olarak ise ılıman bir hava koşulu ve yılda ortalama 64 – 76 mm yağış ister. Ekimden önce toprak sıcaklığının ortalama 5.5 – 7,7 derece olması gerekir.

Ağustos ortasında bitkilerin polen dökmesi ile mahsulün lifleri toplanabilir. Ancak hasat dönemi 4 – 6 hafta sonradır. Kenevir bitkileri iki türde bulunur; dişi ve erkek. Dişi kenevirin erkek kenevire göre olgunlaşma süreci farklıdır. Erkek kenevir, çiçeklenme döneminden sonra yaklaşık 100- 110 gün içerisinde hasata hazır olur. Dişi kenevirde ise bu süreç erkek kenevire göre 4 – 5 hafta gecikir.

Tekstil sektörü için kenevir yetiştiriciliği yapılacaksa hasat zamanı için özel bir makineye ihtiyaç duyulur. Bu makine kesme işlemi görür ve bitkinin toplama sırasında zarar görmesini engeller. Mahsulün kesimi bittikten sonra lifleri gevşetmek amacıyla sapları havaya bağlı şekilde tarlada ortalama 4 – 6 hafta arasında bekletilir. Özel makinalarla saplar döndürülür ve balyalama sürecine tabi tutulur. Ardından balyalar kapalı alanlarda depolanır.

Kenevir Nerede Yetişir?

Yabani olarak da yetiştirilebilen kenevir, geçmişi çok eskilere dayanan bir bitkidir. Kenevir yetiştiriciliği ilk olarak M.Ö. 8000 yılında Mezopotamya’da yapılmıştır. Sonrasında ise Çin ve Hindistan’a yayılmıştır. Günümüzde kenevir yetiştiriciliği açısından rekor kıran ülkeler Çin ve Hindistan olarak bilinmektedir. Ülkemizde ise kenevir neredeyse her bölgede yetiştirilebilmektedir. Bunun nedeni, bitkinin herhangi bir özel koşul gerektirmemesidir. Aynı zamanda Türkiye’nin coğrafik olarak kenevir üretimine uygun olması etken bir unsurdur.

Kenevir ülkemizde Samsun, Yozgat, Antalya, İzmir, Kayseri, Bartın, Burdur, Kastamonu, Adana, Amasya, Kocaeli, Kütahya gibi birçok ilde yetiştirilebilir. Bu bölgelerde yıllık yağış miktarı kenevir yetiştiriciliği için uygundur. Aynı zamanda bu bölgelerin toprak yapısı da kenevirin başarılı bir şekilde üretimine katkı sağlar. Özellikle son yıllarda kenevir üretimine devlet desteğinin sağlanması bu sektöre olan ilginin artmasına neden olmaktadır.

Yasal Endüstriyel Kenevir Üretimi

Endüstriyel kenevir yetiştiriciliği ülkemizde yapılan bazı düzenlemeler ile yasal bir sektör olarak faaliyetini devam ettirmektedir. Kenevirin lifi rami, keten benzeri bir liftir. Bu nedenle kenevir lifleri hem geleneksel hem de yenilikçi ürünlerde kullanılabilir. Yasal endüstriyel kenevir üretimi sonucunda kenevirin basit lifleri tekstilde ve dolgu maddelerinin yapımında kullanılır. Liflerin ekonomik özellikleri ve yüksek dayanıklığı sayesinde cam parçaları, araba parçaları, inşaat malzemelerinde de kullanımı mümkündür.

Yasal endüstriyel kenevir üretimi ekolojik ilkelere uygundur. Bu sayede bu sektörün gelişimi oldukça cazip görülmekte ve ülke ekonomisine de büyük katkı sağlayacağı bilinmektedir. Kenevir liflerinin endüstriyel alanda en büyük avantajı, cam elyafından daha hafif olmasıdır. Aynı zamanda daha güçlü ve ekonomik olması nedeniyle de büyük gelir elde edilmesine neden olur. Buna ek olarak kâğıt uygulamalarında da maliyet etkinliği sağlamaktadır.

Kenevir Yetiştiriciliği Devlet Desteği

Kenevir yetiştiriciliği ülkemizde 1946 yılında Kastamonu ilinde başlanmıştır. Ancak bu alana verilen desteğin azaltılması sonucunda kenevir üretimi azalmış ve bir süre sonra fabrikalar kapatılmıştır. Günümüzde kenevir yetiştiriciliği devlet desteği sağlanmaktadır. Bunun için İl Tarım müdürlüklerine başvuruda bulunmak gerekir. Başvuruların değerlendirilmesi sonucunda endüstriyel kenevir tohumları temin edilmektedir.

Kenevir üretimi her ne kadar tehlikeli ve yasak bir sektör olarak görülse de söz konusu esrar değil endüstriyel kenevir olduğu için devlet bu alanda destek sağlamaktadır. Çiftçilerin kenevir yetiştiriciliği devlet desteği alması için belirli illerde yaşaması gerekir. Verilen koşulların temin edilmesi durumunda 1 dekara 700 TL destek sağlanır. Kenevir yetiştiriciliği yapmak için çiftçilerin öncelikle yetiştirme sertifikası alması gerekir. Bu belgeyi elde etmek için istenen evraklar;

Zonguldak, Sinop, Kayseri, Kastamonu, Amasya, Bartın, İzmir, Kütahya, Malatya, Ordu, Uşak, Yozgat, Rize, Samsun, Burdur, Bartın, Çorum, Antalya illerinde ikamet etmek,
Kenevir arsasına ait keşif raporu,
Nüfus cüzdanı fotokopisi,
Sicil kayıt,
ÇKS kaydı.

Bu belgelerin tümüne sahip olan kişiler İl Müdürlüklerine giderek kenevir yetiştiriciliği başvurusunda bulunabilirler. Başvuru formunun doldurulması sonucunda başvuru işleme alınır ve değerlendirme süreci sonunda olumlu veya olumsuz sonuç valilikten öğrenilebilir. Olumlu sonuç alan kişiler kenevir yetiştirmek için izin belgesi alırlar.

Kenevirin Kullanıldığı Sektörler

Kenevirin başlıca kullanım alanı tekstil olarak bilinmektedir. Yüksek kalitede kenevir bitkilerinin uzun zaman dayanıklılık gösterdiği bilinmektedir. Kenevir yetiştiriciliği başarılı bir şekilde tamamlanırsa kenevir kumaşı UV ışınlarına karşı dayanıklılık gösterir. Aynı zamanda, gemicilik de kenevirin kullanıldığı sektörler arasına girer. Gemilerde genellikle yelkenler ve donanım için kullanılır.

Pamukla kıyasladığımızda kenevir daha güçlü bir yapıya sahiptir. Buna ek olarak kenevir üretimi daha az tatlı su ve kimyasallar gerektirmektedir. Özellikle organik pamukla sık sık karıştırılır. Bu sayede kenevirin kalitesi artar. Tekstil alanında giysi, şapka, kazak, pantolon, gömlek yapımında kullanılır. Aynı zamanda kozmetik de kenevirin kullanıldığı sektörler arasına girer. Sağlıklı gıdalar, kişisel bakım ürünleri de kenevir barındırmaktadır.

Kâğıt üretiminde de kullanılan kenevir, ormanlar üzerine düşen baskıyı azaltır. Bu sayede ağaçların kâğıt üretimi için kesilmesi de engellenmiş olur. Kenevir az miktarda ağartıcı gerektirir. Aynı zamanda kenevir lifleri diğer liflere göre daha uzun ömürlü olması ile bilinir. Gübre olarak toprağı zenginleştirmesi de mümkündür. Aynı zamanda toprak tutulması açısından da faydalıdır.

Okuyunuz: Tarım Ürünlerinin İhtiyaç Duyduğu Önemli Besin ve Mineraller

”Kenevir Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır ” başlıklı yazımızın sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Kaynak: Tarım Orman Müdürlüğü