Bir ülkede merkez ve taşra olarak ele alınabilecek yönetim merkezleri vardır. İl, ilçe bucak gibi idari ve mülki yönetimler düşünüldüğünde merkezden çıkacak olan kararların yürütülebilmesi ve idare edilebilmesi için yetkili bir makamın bulunması gereklidir. Söz konusu yetkili makamlardan olan kaymakamlık, bir ilçedeki en kıdemli idari ve mülki yöneticilik makamıdır ve bu nedenle kaymakam olmak için belirli şartlar vardır. Günümüzde vali adayları kaymakamlar arasından seçilebildiği için kaymakamlık mesleğine dair artan bir ilgi söz konusudur.
Kaymakam, makamı gereği bir ilçedeki mülki ve idari yönetim konusunda en yetkili kişidir. Kaymakamlar, ülkemizde önemli kamu görevlerini ifa etmekle kalmaz aynı zamanda kamu yönetiminin taşradaki temsilidir. Günümüzde il valileri de kaymakamlar arasından seçildiği için meslek tercihinde bulunacak olan bir çok genç için kaymakam olmak önemli ve parlak bir meslektir.
Devlet ve devlet idaresinin ilçedeki temsil makamı olan kaymakamlık, makam hiyerarşisinde il valilerinden sonra ve belediye başkanlarından önce olacak şekilde konumlandırılmıştır. İllerin ilçelerindeki yetki alanı ve bu alan içerisindeki idari yönetim ve bundan doğan sorumluluklar kaymakamlık makamının sınırlarında yer almaktadır. Görev ve yetki alanı içindeki idari ve mülki sorumluluklar için fiili karar çıkartma, denetleme, kurumları ve faaliyetleri koordine etme ile yasa ve yasakların yürütülmesinden sorumludur. En önemli görevleri arasında ise ilçede devleti temsilen bulunduğu için halkın huzur ve güven içerisinde yaşamasını sağlamaktır. Kaymakamlık makamı görev, yetki ve sorumluluklarından ötürü önemli bir meslektir ve kaymakam olmak için bazı yeterliliklerin bulunması gerekmektedir.
Kaymakam Olmak İçin Gerekli Şartlar
Her meslek grubunda olduğu gibi kaymakam olmak için de yerine getirilmesi gereken yükümlülükler ve sahip olunması gereken bazı şartlar vardır. En saygın meslekler arasında kabul edilen kaymakamlık makamı önemli bir görevi ifa ettiği için kaymakam olmak isteyen kişilerde de bazı şartlar aranmaktadır. Bahse konu olan bu şartlar arasında;
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma zorunluluğu vardır.
- (657 sayılı) Devlet Memuru Kanunu’nda yer alan 48.maddedeki memuriyet için getirilen şartlara uygun olmak,
- Lisans eğitiminde ilgili bölümlerden başarı ile mezun olmak,
- Yurt dışında ilgili alanlarda lisans eğitimini tamamlayanlar için ise yurt dışı denklik ya da eşdeğerlilik belgesi,
- Kaymakamlık sınavına girmek isteyen kişilerin 35 yaşını doldurmamış olması,
- Kaymakamlık sınavından en az 70 puan almak ve başarılı olmak,
- Zorunlu askerlik durumunda olan erkek adaylar için askerliğini yapmış olmak,
- Kaymakamlık ile ilgili mülakat sınavlarında başarı sağlamak,
- Kaymakamlık sınavlarından başarılı olan adayların staj ve zorunlu eğitim süreçlerini başarılı ve özverili bir şekilde tamamlamaları,
- Kamu görevinde en az 5 sene süresince memur olarak çalışmış olmak ve
- Sicil kaydı açısından herhangi bir sıkıntılı durumun olmaması gibi önemli şartlar yer almaktadır.
Kaymakam Maaşları Ne Kadar?
Kaymakamlık görevini yapan kaymakamlar devlet memuru atama usulüne göre atanmakta ve aynı şekilde derece ve hizmet yılı üzerinden derece-kadro hesabına tabi tutulmaktadır. Bu nedenle kaymakamlık maaşları değerlendirildiğinde söz konusu kadro derecesi, hizmet yılı ile görev bölgesi dikkate alınarak maaş ortalaması belirlenmektedir.
Kaymakam maaşları için yıllık olarak bir artık miktarı belirlenmektedir. Zamlar ile ilgili olan bu durum kaymakamlara özel değildir. TUİK tarafından her sene açıklanan enflasyon oranına bağlı olarak devlet memurları için verilen zam oranlarına bağlı olarak kaymakamlık maaşları da artış gösterebilmektedir. Bu açıdan görevine henüz yeni başlamış kaymakamlar 2021 yılı maaş standardında 12. 712 TL almaktadır. Birinci sınıf derede olan kaymakam maaşları ise 2021 yılı için 13.500 TL’dir. Hizmet bölgesi, kadro derecesi ve hizmet yılı gibi değişkenler de hesaplandığında kaymakam maaşı 15.000 TL düzeyine çıkabilmektedir.
Okuyunuz: Genetik Mühendisi Nasıl Olunur
Kaymakam Olmak İçin Okunması Gereken Bölüm
Kaymakamlar idari ve mülki yönetimin gereğince ve uygun biçimde yerine getirilmesi için faaliyet göstermektedir. Bu nedenle kamu yönetimi ve siyaset bilimi alanlarının çok iyi derecede bilinmesi gereklidir. Bir meslek uzmanlığı elde edebilmek için okunması gereken lisans bölümleri olduğu gibi kaymakam olmak için de okunması gereken bölümler ve bilinmesi gereken bilgiler vardır. Bu bölümler arasında öncelikli olarak Siyasal Bilgiler, Kamu Yönetimi, Hukuk, İşletme, İktisat ve de İdari Bilimler bölümler yer almaktadır. Bu bölümler dışında da Sosyoloji, Psikoloji, Halkla İlişkiler, Uluslararası İlişkiler, Finans gibi bölüm mezunları da son güncellemeler ile beraber kaymakam olabilmektedir. Bu bölümlerden mezun olan kişiler de ilgili sınavlardan sonra kaymakamlık mülakat başvurularını yapabilmektedir. Ancak bunun için bazı yeterliliklerin yerine getirilmesi gereklidir. Eğer lisans eğitimi bu bölümler arasında ve yurt dışında tamamlandı ise YÖK üzerinden denklik belgelerinin alınması ve diplomanın Türkiye’de geçerli olduğunun kanıtlanması gereklidir.
Lisans eğitimi, kaymakam olma sürecinde son derece önemlidir. Bölümden bağımsız olarak kaymakamlık şartları arasında üniversite mezunu olma şartı da bulunmaktadır. Ancak nitelikli bir lisans eğitimi ile kamu yönetiminin temel esasları, idari hukuk ve idari yönetimin incelikleri ile kamu hizmeti, kamu huzuru ve devlet yönetimi gibi önemli teknik ve mesleki bilgilerin etraflıca ve mesleğe uygun şekillerde öğrenilmesi hem kaymakam olacak kişi için hem de ilgili ilçenin halkı için son derece önemlidir. Bu nedenle kaymakam olmak isteyenlerin kendilerini bu alanda geliştirmesi tavsiye edilmektedir.
Kaymakam Olmak İçin Kaç Yıl Okumak Gerekli
Ülkemizde zorunlu olarak lisans eğitiminin belirli aşamaları ve yeterlilik dereceleri vardır. Kaymakam olabilmek için gerekli şartlar arasında en az lisans düzeyinde mezuniyet şartı olduğu için kaymakam olmak için en az lisans derecesinde bir diplomaya sahip olunması gereklidir. Lisansüstü eğitim almak ise kaymakamlık için zorunlu bir şart değildir.
Lisans eğitiminin haricinde kaymakam adayları ilgili KPSS sınav türünde başarılı olduktan sonra mülakatlara katılmalı ve mülakatlardan sonra da bir dizi staj programını başarı ile tamamlamalıdır. Staj programları birbirinden farklı süreler içermektedir ve eğitim programlarını da kapsamaktadır. Bir kişinin kaymakam olabilmesi için lisans eğitiminin yanında zorunlu staj süreleri ve İçişleri Bakanlığı tarafından verilecek olan zorunlu eğitimler toplandığında, 7 ila 9 senelik bir eğitim süreci karşımıza çıkmaktadır. Kaymakamlık stajları arasında;
- 1 aylık İl Merkez stajı,
- 1-3 ay aralığında Bakanlık Merkez stajı,
- 1 aylık Kaymakam Refikliği stajı,
- 1,5 ay süreli Mülkiye Müfettişi Refakatliğinde Teftiş stajı,
- 2-4 ay aralığında Bakanlık Merkez stajı,
- 12 aylık yurt dışı stajı,
- 1,5 aylık Milli Güvenlik stajı,
- 8 aylık Kaymakam Vekilliği stajı,
- Zorunlu olarak tamamlanması gereken 4 aylık Kaymakamlık Kursu kaymakam olmak isteyen kişiler tarafından tamamlanması gereken kurs ve staj programları arasında yer almaktadır.
Kaymakam Kaç Yaşında Olunur?
Kaymakamlık mesleği, devlet memurluğuna tabii olduğu için devlet memurları için uygulanan yaş sınırlaması kaymakam olmak isteyen kişilere de uygulanmaktadır. Bu nedenle okul tercihi yaparken ya da mezun olduktan sonra KPSS sınavı çalışma süreci ya da yüksek lisans-doktora gibi lisansüstü eğitim süreçlerinin iyi bir şekilde tahlil edilmesi gerekmektedir.
Kaymakamlık sınavlarına giriş için müracaat yapılması gereklidir. Sınava başvuru için ise 35 yaşını doldurmamış olmak gerekmektedir.
Gelecek mesleğinde kaymakamlık düşünen kişiler için kaymakam olma ya da atanma yaşı değişebilmektedir. Buna göre lisans eğitimini normal sürecinde tamamlayan bir kişi mezun olduktan sonra bir sene KPSS sınavına ayırıp sınava çalışır ise sınavdan sonra atama işlemleri yapılır. Atamadan sonra staj ve zorunlu eğitim süreci de toplam zamana eklendiğinde kaymakam olmak için toplamda 7 ila 9 sene arasında bir zaman zarfı olması gerekmektedir. Üniversite sınavlarında ilk girişte kazanan bir kişi için en erken 25 ya da 27 yaşında kaymakam olabilme ihtimali vardır.
Kaymakamın Görevleri Nelerdir?
Kaymakam, devletin ilçelerdeki temsil makamı olduğu için kaymakamlıklara tanımlanan görev ve yetkiler oldukça çeşitlidir. Kaymakam olmak isteyenlerin bu görev ve yetkileri iyi derece öğrenmeleri gerekmektedir. Buna göre;
- Kanun, yönetmelik, tüzük ve hükümetin kararlarını doğrudan uygular ve bunların denetlenmesini sağlar. Aynı zamanda kanunen tanımlanan yetkileri kullanır ve valinin emirlerini yerine getirir,
- Valilik tarafından ilçelere ilişkin tanımlanan idari işlerin yürütülmesi,
- Devlet daire ve müessesi olarak tanımlanan kurumların denetlenmesi ve teftiş edilmesi işlemlerini yürütür,
- Görev ve yetki tanımı içerisinde yer alan diğer devlet memurlarının işten el çektirilmesi ile sorumlu olabilmektedir,
- İlçenin genel idare ve işleyişini düzenleyip denetleyebilir,
- İlçede yer almayan bir daire başkanlığı ya da genel müdürlüğün yapması gereken bir iş için başka bir genel müdürlük ya da daire başkanlığından memur talep edebilir,
- İlçedeki diğer devlet memurlarının çalışmalarını denetleme ve gözetme yetkisine sahiptir,
- İlçede yer alan ve tanımlanan memur ve kolluk kuvveti çalışanlarına kınama verebilir,
- Resmi bayramlarda resmi törenlere başkanlık eder ve tebrikleri onaylar,
- İlçe sınırları içindeki resmi ve özel kolluk kuvvet teşkilatlarının amiridir,
- Kamunun düzen ve güvenliğini korumak için tedbirleri alır,
- İlçenin bulunduğu konuma göre kıyı ve sınır emniyeti hakkında hükümlere göre işlem yürütür,
- İlçede bulunan özel ve resmi işletme ve iş yerlerinin emniyeti, asayişi ile iş yaşamının düzenlenmesi için gözetim ve denetim yapar,
- Kaymakamlar, atandıkları ilçede memur atamalarının yapılması, denetlenmesi ya da ilgili konularda görüş sunulması gibi konularda yetkilidir,
- İlçedeki köylerin muhtarları ile belediye başkanları, iş ve ihtiyaçlar için yapılacak olan yazışmaları kaymakamlık aracılığı ile yapar.
Kaymakam Olmak İsteyenlere Öneriler
Kaymakam olmak isteyen kişilerin mutlak surette dikkat etmesi ve öğrenmesi gereken bazı önemli hususlar vardır. Öncelikli olarak kaymakam olmak demek, devletin ve devlet yetkilerinin bir ilçede temsil edilmesi anlamına geldiğinden bu mesleğin ağırlığı ve ciddiyetini kavramak gereklidir. Kaymakamlık makamı, ilçenin ve ilçede yaşayan kişilerin yaşamlarını, kamusal işleyiş ve yaşamın düzenlenmesi ile denetimi ve düzenlemeyi sürdürdüğü için önemli bir konumda yer almaktadır. Bu nedenle kaymakam olmak isteyenler için bazı konularda öneriler verilmektedir;
- Lisans eğitiminde olabildiğince başarılı olunması gereklidir,
- Eğitim süreçlerinde kamu yönetimi, idari işlemler, hükümet ve devlet yönetimi gibi konularda bilgi sahibi olunması tavsiye edilmektedir,
- Mülakatlarda iyi sonuçlar alabilmek için ülkemizdeki tüzük, yürütme, genelge gibi bilgilerin iyi derecede bilinmesi gerekmektedir,
- Genel kültür konularında son gelişmeler takip edilmeli,
- Ülke hakkındaki güncel bilgilere haiz olunmalı,
- Analitik düşünme becerisi üzerine odaklanılmalı,
- Aynı zamanda kaymakam olmak isteyen genç adaylar için ülkemizin tarihi, merkezi yapısı ile kaymakamlık ve valilik makamlarının görev, yetki ve sorumluluk tanımlamalarının iyi bir şekilde öğrenilmesi gerekmektedir. Bu bilgilerin öğrenilmesi ileride bu görevi yapacak olan kimseler için oldukça önemli bir bilgi bütünlüğüne erişmek anlamını taşırken bu mesleği icra edecekler için görev tanımını anlamalarına yardımcı olacaktır.
