Şeklinin deniz mahsulü olan istiridyeye benzemesi ile istiridye mantarı adını almıştır. Dünyada istiridye mantarı yetiştiriciliği 1940’tan sonra popüler olmaya başladı. İlk olarak Hollandalı bilim adamı Nikolous Joseph tarafından 1775 yılında keşfedilmiştir. Doğada ölmek üzere ya da devrilmiş halde olan yaşlı ağaçların diplerine yer alır. Ülkemizde grimsi renge sahip olan istiridye mantarı çeşidi bilinmektedir. Bu yazıda istiridye mantı nasıl yetiştirilir, kompost hazırlama, mantar çadırları ve yetiştiriciliği ile ilgili detaylı bilgiler vereceğiz.
Çeşitli iklim koşullarına göre yetişen mavi, altın rengi ve pembe istiridye mantarları da vardır. İstenilen koşulları sağladığınızda kolaylıkla her yerde yetiştirebilirsiniz. Ülkemizde son zamanlarda hakkında yapılan haberler ile popüler olmaya başlamıştır. Kilosu perakende 30-35 TL arasında değişen istiridye mantarı bir çok ilimizde profesyonel olarak üretilmektedir. Bu yazımızda istiridye mantarı nasıl yetiştirilir, mantar yetiştiriciliği konusunda bilmeniz gerekenler, kompost hazırlama gibi konularda detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.
Bir çok makalede yüzeysel bilgi verilmesi sonucu bu yazımızı hazırladık. Yüzeysel ve eksik bilgi sonucu yapacağınız ufak bir hata ile olumsuz sonuçlar almanız mümkün. İstiridye mantarı küflenme, morarma ve bozulma sonucu meyvesini vermez. İstenilen koşullar arasında iklimden ziyade hazırladığınız malzeme oldukça önemli. Bu yazıyı okuduktan sonra serada veya evde kolaylıkla istiridye mantarı yetiştiriciliği yapabilirsiniz.
Okuyunuz: En Karlı Tarım Ürünleri
İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği
İstiridye mantarı yetiştiriciliği yapmak için ihtiyacınız olan malzemeler tercihinize göre değişiklik gösterir. Sabit olan malzeme ise istiridye mantarı tohumu yani miseli. Mantarın yetişebilmesi için bir kompost hazırlamanız gerekiyor. İnternette hazır olarak satılan mantar kompostlarını görebilirsiniz.
Kompost : Mantar tohumlarının ekleneceği, mantarın yetişeceği ortam. Doğal ortam kompostlar sayesinde hazırlanır ve istiridye mantarı bu ortamda doğan bakterilerden beslenerek büyür. Yazı içerisindeki detayları okuyarak kendi kompostunuzu hazırlayabilirsiniz.
İnternetten hazır olarak mantar miseli yani tohumu satın alabilirsiniz. Bunu kendiniz temin ettiğiniz zaman maliyetiniz düşecektir. Ancak kompostu kendiniz hazırlamalısınız. Hazır aldığınız zaman ürettiğiniz mantar ile pek kar etmeniz mümkün değil. Ya da yatırımınızın geri dönüş süresi oldukça uzun olacaktır.
Kompost haricinde ise kütükte istiridye mantarı yetiştiriciliği yapabilirsiniz. Hatta bu yöntemi profesyonel olarak yapan firmalar mevcut. Poşet içerisinde yapacağınız üretime göre hem daha maliyetli hem de daha zahmetli olacaktır. Aynı zamanda kütükte yetiştireceğiniz mantar verimi, poşet kullanımına oranla düşüktür.
İstiridye mantarı yetiştiriciliğine karar verdiyseniz, önce mantar kompostunun hazırlanması ile üretim aşamasına başlayalım.
İstiridye Mantarı Kompostu Hazırlanması
Mantar kompost istiridye mantarının yetişebilmesi için bakterilerden temizlenmiş steril bir gıda ortamı hazırlar. Kompost yapmak için talaş, saman, karton parçası veya kahve kullanabilirsiniz. Dünya üzerinde istiridye mantarı yetiştiricileri kompost hazırlamak için genellikle saman kullanırlar.
Saman, istiridye mantarı yetiştiriciliği için en ideal komposttur. Hem ucuz hem de mantarın ihtiyacı olan tüm besinleri içerir. Saman ile kompost yapmadan önce kullanacağınız materyalleri kireç ile yıkayıp PH seviyesini arttırmanız gerekiyor. Saman ile yapılan kompost karışımından saman oranını %70 olarak ayarlayın.
Talaş ve kahve gibi kompost malzemelerini ise bu karışımı yaparken ilave olarak kullanabilirsiniz. Talaş ve kahvede oran ise %50 talaş veya kahve, %50 ise ağırlıkları kadar su ile karıştırılmasıdır. Şimdi istiridye mantarı kompostu hazırlama aşamasına geçelim.
- Hazırlıklara başlamadan önce kendiniz ve kompost için steril bir ortam hazırlayın. Oluşabilecek bakteriler istiridye mantarının en büyük düşmanıdır.
- %70 Saman ve %15’lik saman ile kahve tozunu birbiri ile karıştırın. Bu karışımı 1 saat boyunca suda bekletin.
- Karışımın suyunu süzün ve misel ile karıştırmaya başlayın.
- Misel karışımı sonrası mantar kompostunuz poşete konulmaya hazırdır.
İstiridye Mantarı Nasıl Yetiştirilir
Yukarıda istiridye mantarı kompostunun nasıl hazırlanacağı ile ilgili bilgi verdik. Şimdi sıra geldi mantarı yetiştirmeye. Hazırladığınız karışımı beyaz bir mantar poşetinin içine yerleştirin. Bir çok sitede siyah poşet kullanmanız söyleniyor. Ancak bu doğru değil. Mantarda yer alan değişimleri mutlaka incelemeniz gerekir. Eğer küflenme var ise erken müdahale edebilirsiniz.
Şeffaf poşete misel ile karıştırdığınız kompostu ekledikten sonra ağzını bağlayın ve ışık almayan bir bölgeye yerleştirin. Tabi sürekli karanlık olmasından ziyade gölgeli ışık alan yerler daha iyi olacaktır. Önemli olan mantarın doğrudan ışık almamasıdır.7 gün boyunca bu şekilde mantarınızı beklemeye alın.
Mantar poşetinde sporların ürediğini görebilirsiniz. Bu aşamada mantar poşetine delikler açın. Açtığınız bu deliklere fısfıs yardımı ile su takviyesi yapın. Poşetin nemli olması oldukça önemli. Eğer gelişme yok ise günde 1 saat kadar oksijen almasını sağlayın.
7-8 hafta sonra istiridye mantarı maksimum büyüklüğe ulaşmış olacaktır. Bu aşamadan sonra mantarı poşetteki delik hizasından keserek hasat edebilirsiniz. Hasat işlemi sonrası mantar tekrar çıkmaya başlayacaktır.
Okuyunuz: Trüf Mantarı Yetiştiriciliği
Kültür Mantarı Tohumu Nereden Alınır
İstiridye mantarı yetiştirenler genellikle denedim ama olmadı derler. Bunun en büyük nedeni güvenilir firmalardan alınmayan tohumlardır. Bulunduğunuz bölgelerde ki ziraat odalarında bu tohumları bulmanız da zor. Sizin için en iyi seçenek sadece bu işi yapan satıcılar ile ya da profil yorumları olumlu olan satıcılar ile irtibata geçmek. İstiridye mantarı miseli kg fiyatı ortalama 20 TL ile 30 TL arasında değişmektedir. Toptan alımlarda 10 TL’ye dahi tohum almanız mümkündür. Eğer profesyonel olarak bu işi yapacaksanız kendi tohumlarınızı kendiniz dahi üretebilirsiniz. Bunun için taze hasat edilmiş istiridye mantarına ihtiyacınız var.
Kütükte İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği
Kütükte istiridye mantarı yetiştiriciliği yapmak mümkün. Eskimiş yaşlı kütükler istiridye mantarının doğal yetişme ortamını oluşturur. Mantar en iyi kayın ve meşe ağaçlarının diplerinde oluşur. Tabi bu bir şart değil. Elma veya armut ağacında da mantar yetiştirmeniz mümkündür. Kütükte mantar yetiştirmek için 1 metrelik kütüğü ortadan 2’ye kesin. Altta kalan parçaya matkap ile dairesel delikler açın.
Açtığınız deliklerde ahşap talaşı oluşacaktır. Bu çıkan talaşlar ile mantar tohumunu karıştırıp deliğe ekleyin. Ekleme işlemi sonrası sprey ile bölgeyi nemlendirin. Kütükte mantar ekiminiz tamamlanmış oldu. Şimdi sıra diğer kütüğü üzerine koymaya geldi. Ancak arada mesafe olması gerekiyor. Bunun için kütüklerin arasında 1,5 cm’lik ahşap takozlar koyup üzerine yerleştirin.7 ile 8 hafta sonra mantarlar çıkmaya başlayacaktır. Bu yöntem ile Türkiye’de bir çok yerde üretim yapılmaktadır. Ancak verim açısından pek tavsiye edilmemektedir. Tabi poşette yetiştiriciliğe göre daha organik olduğu yadsınamaz bir gerçek.
Okuyunuz: Tarımda Verim %100 Arttırma Yöntemleri
İstiridye Mantarı Tesisi Açmak
İstiridye mantarı yetiştiriciliği bir çok tarım ürünü yetiştiriciliğine göre daha avantajlıdır. Bu işi profesyonel olarak yapmak istiyorsanız önce hobi olarak yapıp denemeniz gerekir. Ya da bu işte size profesyonel anlamda yardımcı olacak firmalar ile iletişime geçmelisiniz. Türkiye’de hem mantar çadırı kuran hem de üretim aşamasında size hizmet veren firmalar mevcut. Bu firmalara ilk aşamada kurum maliyeti için ödeme yaparsınız. Ondan sonraki aşamada ise kendiniz öğrenerek işinizi geliştirmeniz mümkün.
Tesis açmak için çadır veya bir bölgede depo tutarak üretim yapabilirsiniz. Hatta ilan sitelerinde mantar üretim depolarını devredenlerin ilanları mevcut. Basitçe tavan arasında bile üretim yapmanız mümkün. Tesis açmak için yer temin ettikten sonra üretimi maksimum seviyede tutmak için bölmeler hazırlayın. Bu bölmelere mantar poşetlerini yerleştireceksiniz. Sonraki aşama ise suni yollardan ortam nemlendirmek için cihazlar almanız. Bu cihazları aldığınız taktirde üretim veriminiz oldukça artacaktır.
İstiridye Mantarı Ne Kadar Kazandırır
İstiridye mantarı işine henüz girmediyseniz, kazancını duyduğunuz zaman fikriniz değişebilir. Tek bir kompost ile 4-5 defa üretim yapılabilmesi ve kg fiyatının yüksek olması oldukça cazip kılıyor.150 m2’lik bir alanda yapacağınız üretim ile yıllık minimum 100.000 TL kar elde etmeniz mümkün. Bu bilgileri teyit etmek için online Facebook gruplarını veya sahibinden ilan sitesini inceleyebilirsiniz. Bir çok mantar üreticisi 4 adet çadır ile yıllık 300 Bin TL ciro yaptığını belirtmiş. Eğer İstanbul’da yaşıyorsanız bu rakamlar daha da yükselecektir. İstiridye mantarı alıcıları nakliye maliyetini düşürdüğü için sizin tercih edecektir.
Okuyunuz: Kuzu Göbeği Mantarı Yetiştiriciliği
İstiridye Mantarı Nerede Yetişir
Bugüne kadar bir çok tarım ürünü yetiştiriciliği ile ilgili bilgiler verdik. Türkiye’nin her yerinde yetişen bir ürün bulmanız zor. Ancak istiridye mantarı çadırda veya kapalı ortamda yetiştiği için Doğu Anadolu bölgesinde dahi uygun ortamı sağlayarak mantar yetiştirebilirsiniz. Eğer bulunduğunuz bölge iklim bakımından karasal veya ılıman ise maliyetleriniz daha düşük olacaktır. Mantar yetiştiriciliği için ortalama sıcaklık değeri 15 C° ile 24 C° derece arasındadır. Ayrıca nem oranı minimum %65 olmalıdır. Bunun için Ege, Akdeniz, Marmara ve İç Anadolu en uygun bölgelerdir. Diğer bölgelerde ise cihazlar ve ısıtma sistemleri ile bu ortamı sağlayabilirsiniz.
Mantar Çadırı Fiyatları
Ticari ve profesyonel olarak istiridye mantarı yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız, sadece bu işi yapan işletmelerden hazır mantar çadırı satın almanız oldukça mantıklı. Bu çadırlar sadece mantar üreticileri için özel olarak üretilmektedir. Çadır satın almadan önce soğuğa ve sıcağa karşı izole edilmiş mantar çadırı almaya özen gösterin. Ayrıca iş yaptığınız çadır üreticilerinden cihazlar için yer ayarlaması içinde anlaşın. Mümkünse aldığınız çadır hizmetine bu cihazlarda dahil olsun. Ortalama çadır fiyatları m2 başına 800 TL ile 1500 TL arasında değişmektedir. Bu fiyat değişikliği nakliye, hizmet içeriği ve kaliteye göre farklılıklar gösterir.
Evde İstiridye Mantarı Yetiştirme
Bir çok üretici tesis açmadan önce evde yetiştirmeye başlayarak bu işe adım atmıştır. Ortam sıcaklığı konusunda mantarhanelerden farklı olmayan evlerde kapalı gölge güneş alan bir odada kolaylıkla mantar yetiştirebilirsiniz. Ancak hazır mantar yetiştirme kiti almayın. Bu kitler uzak doğudan gelir. Stoklandığı için bakteriler tarafından tüketilir ve işlevini kaybeder.
Büyük alışveriş sitelerini incelediğiniz zaman bu kitlerle ilgili yapılan olumsuz yorumları görebilirsiniz. Bunun için hazır olarak açık halde satılan kompost ve misel satın alın. Siz sipariş verdiğiniz anda üretici karışımı sizin için yapmaya başlar. Evde mantarlar çıktıkça daha da ilginizi çekeceğinize eminiz.
İstiridye Mantar Yetiştirme Maliyeti
Her iş olduğu gibi maliyet tamamen size bağlı. Çadır fiyatlarının ortalama olarak 1200 TL ile 2000 TL arasında m2 başına değiştiğini söyledik. Kompost hazırlamasını siz yapacaksanız maliyetleriniz normal bir üreticiye göre daha düşük olacaktır. Ayrıca m2 arttıkça çadır maliyetinizde düşüş gerçekleşir. Örneğin; internette hazır olarak satılan mantar işletmelerinde 500 m2 lik üretim alanının 600 BİN TL’ye tüm malzemeleri ile birlikte satıldığını görebilirsiniz. Bu fiyata cihazlar ve ofis maliyetleri de dahil. Eğer sıfırdan kendiniz mantar tesisi kurmak istiyorsanız, tasarruflu bir şekilde 150 m2’lik bir alanı 150 BİN TL’ye maal edebilirsiniz.
İstiridye Mantarı Yetiştiriciliği Devlet Desteği
İstiridye Mantarı üretimi için doğrudan bir devlet desteği almanız mümkün değil. Ancak üretim tesisi kurmak için devlet hibe ve teşviklerinden yararlanan girişimciler mevcut. Nasıl Peki?
Üreticilik ile ilgili bir çok hibe ve teşvik alabileceğiniz programlar mevcut. Bunların başında Genç Girişimciye Destek Hibesi, KOSGEB girişimcilik kredisi, kırsal bölgeleri kalkındırma paketi, turizm teşvik paketi gibi alanlarda başvuru yaparak istiridye mantarı yetiştiriciliği için kredi kullanabilirsiniz. Ya da size uygun hibe programlarından yararlanabilirsiniz. Ayrıca tarım orman bakanlığının hazırlamış olduğu yazıyı da okuyabilirsiniz.
Not: 2022 yılı için bir güncelleme yapmamız gerekiyor. Bilindiği üzere küresel gıda fiyatlarında büyük bir enflasyon yaşanmaktadır. Bu durum mantar fiyatlarının da yükselmesine neden olmuştur. Ancak ülkemizde enerji fiyatlarına zam gelmesiyle istiridye mantarı yetiştiriciliği maliyetli bir hal almıştır. Maliyetteki en büyük kalem ise elektrik faturalarıdır. Eğer bu işi yapacaksanız, internet üzerinde devir eden bir çok firma bulabilirsiniz.
”İstiridye mantarı yetiştiriciliği nasıl yapılır ” başlıklı makalemizin sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
