İpekböcekçiliği dünya ekonomisine yaklaşık 4000 yıllık bir süreç boyunca büyük katkılar sağlayan ve kökeni Çin’e kadar giden bir ticari faaliyettir. İpek böceği yetiştiriciliği sonucu üretilen ipek, parlak ve çok ince teller olarak bilinir ve kıymetli bir dokuma hammaddesi olarak kullanılır. İpek böcekleri dut ağacı yaprakları ile beslenerek yaşamlarını sürdürürler. Dolayısıyla ipek böceklerinin ana besin kaynağının ülkemizde yaygın bir şekilde bulunması nedeniyle ipek böceği üretimi nasıl yapılır, ipek böceği beslenme ve bakımı gibi konular her zaman merak konusu olmuştur.
İpek böceği yetiştiriciliği yapmak için girişimcilerin bu konuda geniş bir araştırma yapması ve gerekirse yetiştiricilik eğitimi alması gerekir. Bu üretim alanının belli aşamaları bulunmaktadır. Bu aşamaların doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi ise girişimcileri başarıya götüren temel faktördür. Söz konusu bu aşamalar ipek böceklerinin beslenmesi, bakımı, uyku ve koza dönemleri gibi süreçleri kapsar. İpek böceği üretiminde başarılı olmanın tek yolu, bu aşamaları doğru ve eksiksiz bir şekilde uygulamaktır.
İpek böceği yetiştiriciliği az zahmetli bir alan olsa da belirli bir sermaye gerektirir. Bu bağlamda, devlet desteği ile ipek böceği üretimine başlanabilir. Bunun için sağlam bir proje hazırlanmalı ve devlet desteği almak için belirli belgeler toplanmalıdır. Aynı zamanda ipek böceği yetiştiriciliğiyle ilgili eğitim sürecinden geçmek de üretimini temel unsurudur. Aksi halde bu alanda yatırılan tüm sermaye boşa gider ve istenen sonuç elde edilemez.
Not:İpek Böcekciliği bulunduğun bölge için idea değilse, En Karlı Hayvancılık Fikirleri başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
İpek Böceği Üretimi Nasıl Yapılır?
İpek böcekleri köken olarak Asya’dan dünyaya yayılmıştır. Birçok türleri bulunmaktadır ve her türün ürettiği iplik kalitesi farklılık gösterir. İpek böcekleri dut yaprakları ile beslenen canlılardır. Yumuşak gövdeleri ile bilinirler ve oldukça yavaş hareket ederler. Ancak büyüme süreçleri hızlıdır. Tahmini 25 – 28 gün sonucunda hazır hale gelirler.
İpek böceği yetiştiriciliği 4 gelişim aşamasından ibarettir. Bunlar; yumurta, larva, pupa ve yetişkinlik dönemi olarak sıralanır. İpek böcekleri büyüme aşamasında 4 kez cilt dökerler. İpek böceklerinin en büyük özelliği onları beslediğiniz kadar büyümeleridir. Beslenmeden 1 hafta yaşayabilirler. Sağlıklı bir şekilde büyümek için günde en az 1 kere beslenmeleri gerekir. İpek böcekleri tırtıl aşamasına ulaşması için az miktarlarda beslenmelidir.
İpek böceği yetiştiriciliği için öncelikle hijyenik bir ortam hazırlanmalıdır. Dezenfekte işlemi için formaldehit maddesi kullanılmalıdır. Aynı zamanda bu ortamın duvarları kireçle temizlenmeli ve üretim sırasında kullanılacak malzemeler de temizlenerek hazır hale getirilmelidir. Temizlik işlemlerinin ardından sizler de ipek böcekleri ile her temasta ellerinizi yıkamalı ve hijyenik kurallara uymalısınız. Temizlik işlemleri tamamlandıktan sonra ortam ortalama 24 saat kapalı tutulmalıdır. Ardından ise havalandırılmalıdır.
İpek böceği üretimi sırasında en önemli hususlar ışık, nem ve sıcaklıktır. Ortam sıcaklığının 25 derece olması gerekir. Bu nedenle istenen sıcaklığı ayarlamak için sıcaklık teçhizatı kullanılabilir. Sıcaklık sağlandıktan sonra ipek böceği tohumları tedarik edilmelidir. Tohumlar, Kozabirlik tarafından ücretsiz olarak temin edilebilir. Tohumları ücretsiz almak isterseniz uygun bir zamanda başvuru yapmalısınız. Başvuru değerlendirildikten sonra ipek böceği tohumları verilir.
İpek böceği tohumları uygun koşullar altında tutulmalıdır. Güneş ışınları almamalı ancak havasız da kalmamalıdır. Hem gece hem de gündüz hava sıcaklığının tahmini 24 – 25 derece olması gerekir. Ancak 1. Haftadan başlayarak tohumlar 15 – 16 saat ışık görebilirler. Ortamın nem oranı ise ortalama 80 – 85 derece olmalıdır. Ortam koşulları sağlandıktan sonra tohumlar olduğu kutunun üzeri tül ile kapatılmalıdır ve böcekler kozasından çıkana kadar beklenmelidir. Kozadan çıkma süreci bittikten sonra beslenme sürecine başlanabilir.
İpek Böceği Yetiştiriciliği Püf Noktaları
İpek böceği yetiştiriciliği belirli aşamalardan oluşur. Kuluçka bu aşamaların en önemlisidir. Bu safhada genel amaç, ipek böceklerinin sağlıklı büyümesidir. Bu nedenle herhangi bir hata zayıf ve hastalıklara dayanıksız ipek böceklerine getirir. İnficar prosedürüne başlamadan önce yumurtaların bulunduğu ortam temizlenmelidir. Kuluçka döneminin temel şartları ışık, nem ve sıcaklıktır.
İpek böceği yetiştiriciliğinin püf noktaları dendiğinde akla ilk dut yetiştiriciliği gelir. İpek böcekleri dut ağacı yaprakları ile beslenmektedir. Bu nedenle bir kutu ipek böceğinin beslenmesi için 500 kg dut yaprağına ihtiyaç vardır. Dut bahçesi ipek böceklerinin olduğu alana yakın kurulmalıdır. Buna ek olarak belirtmek isteriz ki, ipek böceği yetiştiriciliği sırasında mutlaka ipek böceklerinin beslenme aralıklarına ve miktarına dikkat edilmelidir. Aynı zamanda ipek böceklerinin tutulduğu ortamın temiz olması da oldukça önemlidir.
İpek böceği yetiştiriciliği sırasında bir diğer dikkat edilmesi gereken dönem uyku yani deri değiştirme sürecidir. İpek böceklerinde uykuya gidiş, deri renginde değişiklik, baş kısımda irileşme ve ağız kısmında küçülme ile kendini gösterir. Uyku halinde olan ipek böceklerine verilen yem miktarı mutlaka azaltılmalıdır. Uykudan kalkan ipek böceklerinin deri rengi farklıdır ve ağız kısımları daha büyüktür. Bu aşamadan sonra yeni yaşın ilk beslenme dönemine başlanır.
İpek Böceği Askı ve Koza Hasadı Ne Zaman Yapılır?
İpek böceklerinin koza ördükleri cisim askı adını alır. İpek böcekleri ortalama 5 yaşından sonra yem dönemini tamamlar ve koza örmeye başlarlar. Bu döneme gelebilen ipek böcekleri olgun adını alır. İpek böceği yetiştiriciliği sırasında önemli bir dönem olan bu aşamada ipek böcekleri kısalır ve şeffaflaşırlar. İpek böceklerine geniş bir yüzeye sahip olan ve nemsiz bir askı gerekir.
Kozalar askıda oluştuktan sonra 9 gün bitiminde sökülmeye hazır hale gelirler. Havanın daha sıcak olması halinde bu süreç hızlandırılabilir. İpek böceği koza hasadı yapıldıktan sonra kozalar 10 gün içerisinde satılmalıdır. Çünkü zaman geçtikçe kozalardan elde edilen kar oranı azalır. Buna ek olarak koza sökümü sonrası ölü böcekler mutlaka temizlenmelidir.
İpek Böceklerinin Bakım ve Beslenmesi
İpek böceklerinin bakım ve beslenmesi özen ve dikkat gerektiren bir süreçtir. 1 – 3 yaş arası ipek böcekleri genç ipek böcekleri olarak bilinirler. Bu aşamada ortalama 25 – 26 derece sıcaklığa ve yüzde 80 – 85 nem oranına ihtiyaç duyarlar. Genç ipek böcekleri yumuşak ve kaliteli dut yaprakları ile beslenmelidir. İnficiar döneminde ise başarılı bir inficiar için çıkış süreci 3 günde tamamlanmalıdır. Beslenmeye 3. gün başlanmalıdır. Yeni çıkan ipek böcekleri açlığa karşı dayanıklıdırlar. Bu nedenle bir iki gün aç kalabilirler.
Çıkış süreci 3 günden fazla olursa ilk 3 gün boyunca çıkanlar beslenme aşamasına geçmelidirler. Sonra çıkanlar ise ayrı bir ortamda beslenmelidir. Aynı zamanda erken veya geç çıkan ipek böceklerinin uyku dönemine beraber girmesi sağlanmalıdır. İpek böceği yetiştiriciliği kapsamında böcekler ilk 3 yaşa kadar kare şeklinde ince kıyılmış dut yaprakları ile beslenir.
İpek böceklerinin bakım ve beslenme süreci boyunca besleme yatağında ölü derilerin, dışkıların ve yaprak kırıntılarının küneden atılması gerekir. Bunların küneden atılamaması hijyenik olmayan ortamın oluşmasına neden olur. Bu nedenle ipek böceklerinin her üç yaşında uyku sonrasında dördüncü yaşta ise iki kez künelerinin temizlenmesi gerekir. Beşinci yaşta ise bu işlem gün boyu yapılmalıdır. Temizleme işlemi için ipek böceklerine yem verilir ve böcekler bu yeme doğru gittiklerinde ağ kaldırılarak alt kısımda yer alan küne atılır.
İpek Böceği Yetiştiriciliği Maliyeti ve Kazancı
Ülkemizde son dönemlerde ipek böceği yetiştiriciliği alanında birçok ticari faaliyetler uygulanmaktadır. Bunun başlıca nedeni, bu alanda büyük bir açık olmasıdır. İpek böceğinin beslenmesi için tüm gerekli kaynaklar ülkemizde bol bol bulunur. Buna ek olarak ipek böceği üretimi fazla zahmet gerektirmeyen ve maliyeti yüksek olmayan bir alandır. Bu nedenle ipek böceği maliyeti ve kazancı dendiğinde karlı bir tarımsal faaliyet akla gelir.
İpek böceği maliyeti, böceğin yetiştirilme süreci boyunca beslenmesi ve uygun ortamın oluşturulması için harcanan bütçeyi kapsar. Söz konusu maliyet bu alanda elde edilen kazanca bakıldığında oldukça azdır. Ülkemizde bu alanda büyük bir üretim eksikliğinin olduğunu göz önünde bulundurursak ipek böceği yetiştiriciliği sonucunda büyük gelirler elde edilebilir. Belirmek isteriz ki, ipek kozası bugün ülke piyasasında kilosu 55 TL şeklinde satılmaktadır.
İpek Böceği Yetiştiriciliği Nerede Yapılır?
İpek böceği yetiştiriciliği ülkemizde 1500 yıllık bir tarihe sahiptir. Bu alanın gelişimi pek çok farklı sektörlere de etkisini göstermektedir. Bu nedenle ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan bir girişimcilik alanı olarak karşımıza çıkar. Ülkemizde ipek böceği üretimi Bursa, Bilecik, Eskişehir, Antalya, Diyarbakır ve Sakarya illerinde yapılır. Bu bölgelerde uzun yıllardır ipek böceği üretimi bir hayli azalsa da son yıllarda yeninden ivme kazanmıştır.
İpek böceği yetiştiriciliğinin ülkemizde düşüş yaşamasının temel nedeni, köyden kente göç olarak gösterilir. Aynı zamanda ipek böceklerinin temel besin kaynağı olan dutlukların kesilmesi ve kimyasal atıkların artması da bu ticari faaliyeti olumsuz etkilemiştir. Özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinin bu alanda katkıları bir hayli çok olsa da terör olayları nedeniyle bu bölgelerde de üretim azalmıştır.
İpek Böceği Temini Nasıl Yapılır?
İpek böceği, 1940 yılında Bursa’da kurulan Kozabirlik kurumu tarafından ücretsiz olarak temin edilebilir. Bunun için birliğe başvurmak ve gereken şartları yerine getirmek gerekir. Aynı zamanda ücretli olarak da hem bu kurum üzerinden hem de çeşitli satıcılardan temin etmek mümkündür. İpek böceği temini için hem sanal hem de gerçek anlamda birçok satış noktaları bulunmaktadır. Bu sayede ipek böceği yumurtaları elde etmek mümkündür.
İpek Böceği Üretimi Devlet Desteği
İpek böceği üretimi devlet desteği, Bakanlar Kurulu kararı ile 2017 yılından bu yana verilmektedir. Bu sayede ortalama 40 günlük bir süreç boyunca ipek yetiştiriciliği gerçekleştirmek ve her kilogram başına 50 TL kar elde etmek mümkündür. Devlet desteğinden yararlanmak için ipek böceği üretimini ayrıntılı olarak bilmek gerekir. Ancak devlet bu alanda bilgisiz olan kişilere çeşitli eğitim programları sunmaktadır.
İpek böceği üretimi devlet desteği kapsamında hibe imkânı sunulmaktadır. Ancak hibeden yararlanmak için belirli koşulları yerine getirmek gerekir. Hibe, dut bahçesi tesisini ve besleme alanını kapsar. Aynı zamanda hibe desteği alındıktan sonra ipek böceği yetiştiriciliği 3 yıl devam ettirilmelidir. Hibe desteği için bulunulan yerine İl Tarım Müdürlüğü’ne başvurulabilir. Kişilerin şahsen başvuru yapması gerekir aksi halde başvuru kabul edilmez.
Hangi Aylar İpek Böcekçiliği İçin Uygundur?
İpek böceği yetiştiriciliği her ne kadar daha zahmetsiz bir ticari faaliyet olsa bu alanda ortam koşullarının doğru bir şekilde sağlanması gerekir. Bu bağlamda ipek böceği beslenme ayları oldukça önemli bir husustur. İlk beslenme dönemi ilkbahar, yani Nisan, Mayıs ve Haziran aylarıdır. Çünkü bu aylarda dut yaprakları daha tazedir ve boldur. Beslenmenin ilk günlerinde beslenme ortamı ısıtılmalıdır.
Sonbahar beslenme ayları ise Ağustos ve Eylüldür. Bu aylarda dut yaprakları giderek kartlaşırlar. Sonbahar mevsimi beslenme döneminde mutlaka hijyenik kurallara dikkat edilmelidir. Çünkü bu mevsimde ipek böcekleri hastalıklarla karşı diğerlerine göre daha hassas olurlar. Beslenme döneminin geciktirilmesi böceklerin telef olmasına neden olur.
” İpek Böcekciliği ve İpek Böceği Üretimi ” başlıklı makalemizin sonuna geldik. 2022 yılında tarım ürünlerinde yaşanan yükseliş, ipek fiyatlarını da etkilemiştir. Tabi bu fiyat artışı talebin düşmesine neden olsa da, ilerleyen zamanlarda artış yaşanacağı bilinmektedir.
kaynak: Tarım Orman Bakanlığı
