Televizyon ve radyo gibi medya iletişim araçlarında yurt içi ve yurt dışı gündeminde yaşanan gelişmeleri aktaran kişiler haber spikeri olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde televizyon ve radyonun yanında internet platformları üzerinden de haber kanalları aktif olarak faaliyet gösterdiğinden haber spikeri olmak isteyen kişi sayısında artış meydana gelmiştir. Haber spikerliğini meslek olarak tercih edecek kişiler için ise dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır.
Spikerlik, özellikle ülkemizde televizyon kanallarının artış göstermesi ile beraber gözde meslekler arasına girmiştir. Medya sektöründe önemli bir konumda yer alan haber spikerliği için özel bir lisans eğitimi olmasa da spikerlik kursları ve eğitim programları verilmektedir. Lisans eğitiminde ayrı bir bölümü bulunmayan spikerlik mesleği için Radyo, Televizyon ve Sinema bölümlerinde tercih edilen dersler ile mesleki eğitim programları ve kurslar yeterli kabul edilmektedir.
Günümüzde bir çok meslek, teknik mesleki bilgi gerektirmektedir. Mesleki bilgi, kişilerin teorik kavrama becerisi ile pratik faaliyet yeteneği ile desteklendiğinde meslek uzmanlığı elde edilebilmektedir. Ancak spikerlikte bilhassa haber spikerliğinde yalnızca teorik bilgi yeterli değildir. Haber spikeri olmak için teknik bazı bilgilerin yanında pratik olarak da bu mesleğe uygun olmak gerekmektedir. Canlı yayın esnasında teknik bilgi sahibi olmakla beraber, pratik yeterlilik de bu mesleği tercih edecek olan kişiler için sahip olunması gereken nitelikler arasındadır.
Haber spikeri olmak isteyen kişilerin teorik ve pratik yeterliliklerinin yanında görsel olarak televizyon konseptine uygun olması, göze hitap etmesi gereklidir. Ayrıca diksiyonun iyi olması, etkili ve düzgün Türkçe dil bilgisi kullanımı, konuşma esnasında dil kullanımının pratik ve anlaşılır olması gerekmektedir.
Haber Spikeri Olmak
Ülkemizde spiker olmak için lisans düzeyinde bir eğitim programı yoktur. Yani herhangi bir üniversiteden spikerlik için üniversite diploması alınamaz. Ancak Radyo, Televizyon ve Sinema, İletişim ya da programcılık gibi bölümler, spiker olmak isteyen kişiler için tercih edilebilecek bölümler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Bu bölüm dışında haber spikeri olmak için geçerli olan bazı kurs programları, atölyeler ve üniversite onaylı özel eğitim programları bulunmaktadır. Lisans eğitimini herhangi bir alanda tamamlamış kişiler, spiker olabilmek için bu yöntemi düşünebilmektedir. Bu eğitimlerin tamamlanması ile haber spikerliği icra edilebilmektedir.
Haber spikeri olmak için yalnızca kurs ya da özel içerikli eğitimlerin tamamlanması yeterli değildir. Bu alanda tecrübe kazanımı ve pratik olarak gelişim sağlanması, çok daha önemlidir. Bunun için yerel ya da görece daha küçük ve yerel medya kuruluşlarında mesleğin inceliklerinin tecrübe edilmesi ve meslek uzmanlarından spikerlik süreçlerinin öğrenilmesi tavsiye edilmektedir.
Spikerliğin de kendi içinde uzmanlık alanları mevcuttur. Haber spikerliği, diplomasi spikerliği, maç spikerliği ya da magazin spikerliği gibi çeşitli medya alanlarına dair uzmanlaşmanın sağlanması olasıdır. Bu şekilde farklı alanlara ayrılan spikerlik için gündemin yakından takip edilmesi elzemdir.
Haber spikeri, ülke gündeminde yer alan son dakika gelişmelerinin haber başlıklarının ve içeriklerinin ana haber, gün ortası ya da sabah haberlerinde halka duyurulması faaliyetlerini içerdiğinden canlı yayın bilgisi ve yeterliliği gerektirmektedir. Haber spikeri olmak için ise ülke ve dünya gündeminin çok yakından takip edilmesi, diksiyonun son derece düzgün olması, Türkçe kullanımının kurallara uygun ve düzgün biçimde kullanılması gereklidir. Konuşmanın yanında beden dili kullanımının da yeterli düzeyde olması gerekmektedir. Haber spikerliği diğer spikerlik uzmanlıklarına göre biraz daha dikkat, ciddiyet ve analitik düşünme becerisinin olmasını gerektiren bir uzmanlık alanıdır. Haber spikerliğini tercih edecek kişilerin bu kıstaslara dikkat etmesi tavsiye edilmektedir.
Haber spikerliğinde yalnızca haber bültenlerinde gündem haberlerinin izleyici ya da dinleyiciye sunulması gerçekleşmez. Radyo ya da televizyon yayını fark etmeksizin, bazı haber bültenlerinde bir takım halinde haberler sunulabilmektedir. Bu durumda haber spikeri olacak kişilerin hem sunucu partneri ile hem de yayıncı ekibi ile iyi anlaşması gerekmektedir. Bu nedenle takım çalışmasına yatkın olunması gerekmektedir. Aynı zamanda haber spikerleri bazı istisna durumlarında özel röportajlar yapabilmekte ve canlı yayında konuk ağırlayabilmektedir. Bu gibi durumlarda da iletişim ve beşeri ilişkilerin iyi ve uygun düzeyde kurulabilmesi gereklidir. Aksi durumda canı yayın esnasında kaçınılması gereken bazı durumlar yaşanabilmektedir.
Kısaca özetlemek gerekirse haber spikeri olmak için;
- Gerekli eğitim programlarına katılmalı ve geçerli sertifikalar kazanılmalı,
- Diksiyon kurallarını bilmeli ve buna uygun konuşma becerisine sahip olunmalı,
- Beden ve konuşma diline dikkat edilmeli,
- Türkçe kullanımına özen gösterilmeli,
- Beden sağlığına ve dayanıklılığına dikkat edilmeli,
- Ülke ve dünyadaki güncel gelişmeler yakından takip edilmeli,
- Takım çalışmasına yatkın olunmalı,
- Uluslararası çalışmalar için yabancı dil etkin şekilde kullanılmalı,
- Dış görünüşe önem verilmeli,
- Canlı yayınlar esnasında oluşabilecek ani durumlara karşılık pratik becerilere sahip olunmalıdır.
Okuyunuz: Pilot Nasıl Olunur
Spiker Olmak İçin Ne Okunması Gerekir?
Ülkemizde televizyon kanallarının sayısının artması, internet üzerinden dijital kanalların daha çok kişiye ulaşması ve medya sektörünün canlılığı gün geçtikçe daha fazla kişinin spiker olmayı istemesini sağlamıştır. Medya sektöründeki bu hareket haber spikeri olmak isteyen kişi sayısını da arttırmış, bu nedenle de haber spikerliğine yönelik ilgi de büyümüştür.
Üniversite düzeyinde bir lisans programı olmayan spikerlik mesleği için alınması gereken eğitimler çeşitlilik arz etmektedir. Bunun için üniversitelerin İletişim Fakülteleri içerisinde yer alan Radyo, Televizyon ve Sinema, Radyo ve Televizyon, Radyo Yayıncılığı, Basın-Yayın, Gazetecilik ya da Medya-İletişim Bölümü gibi medya alanlarına yönelik bölümler bulunmaktadır. Üniversite eğitimini bu alanlarda tercih edecekler için alınacak dersler ile spikerlik konusunda teknik bilgi kazanımı sağlanabilmektedir. Ancak üniversite eğitimini bu alanlarda almamış veya tercih etmeyecekler için de alternatif yöntemler vardır.
Üniversite eğitimini İletişim alanlarının dışında tamamlayan veya tamamlayacak olanlar için tercih edilebilecek bazı kurs, atölye ya da eğitim programları mevcuttur. Bazı kurs ve atölye programlarının MEB onayı vardır ve bu eğitim programları tamamlandıktan sonra spiker olmak için gerekli adımlar atılabilmektedir. Söz konusu eğitim programları genellikle medya sektöründe tanınan ve tecrübeli spikerler tarafından sunulabilmektedir. Teknik bilgi ve beceriden ziyade pratik yeterliliğin ön planda olduğu spikerlik için tonlama, ses, nefes, diksiyon, artikülasyon, vurgu ve beden dili gibi becerilerin eşzamanlı ve ahenkli bir şekilde kullanılması önemlidir.
Spiker Maaşları Ne Kadar?
Son dönemlerde ülkemizde yayın yapan televizyon ve radyo kanalları artış göstermektedir. İnternet üzerinden yayın yapan kanallar da bu sayıya eklendiğinde spikerlik alanında oldukça geniş bir istihdam olanağı vardır. Bu mesleği tercih edecekler için sektörde uygulanan maaş standartları ve aralıkları da önem arz etmektedir. Özellikle de haber spikeri olmak isteyenler için maaş uygulaması ön plandadır.
Yerel kanallar ile ulusal düzeyde yayın yapan kanalların uyguladıkları maaş standartları birbirinden farklıdır. Ulusal yayın yapan kanalların reklam gibi gelirleri fazla olduğu için maaş aralıkları yerel kanallardan hatırı sayılır düzeyde yüksektir. Buna göre izleyicisi az olan ulusal kanallarda haber spikerlerine verilen maaşlar maksimum 10.000 TL düzeyindedir. Ancak çok izlenen ulusal kanallarda ana haber spikerleri için verilen maaşlar 20.000 TL ile başlayıp 100.000 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Maaş aralığının bu kadar geniş olmasının nedeni ise meslekte tecrübe kazanan ve ilerleyen haber spikerlerinin maaş düzeylerinin artması ve daha ileri pozisyonlarda çalışmalarıdır.
Maç Spikeri Nasıl Olunur?
Spor spikeri olarak da bilinen maç spikerliği günümüzün gözde meslekleri arasında yer almaktadır. Yakın zamanda kadınların da maç spikeri olarak yaygın şekilde çalışmaya başlaması, spor spikerliğine olan ilgiyi oldukça arttırmıştır. Maç spikeri, çeşitli medya kuruluşlarında spor haber ve etkinliklerinin izleyiciye aktarılması ile görevli kişidir.
Haber spikeri olmak isteyenlerin uygulamaları gereken adımlar, spor spikeri olmak isteyenler için de geçerlidir. Yani İletişim Fakültesi bölümlerinden mezun olmak ya da spikerlik ile ilgili atölye, kurs ya da özel eğitim programlarına katılıp sertifika almak gereklidir.
Maç spikeri olmak için gerekli olan bazı kişisel yeterlilikler söz konusudur. Öncelikli olarak spora, spor dallarına ve genel olarak maçlara ilişkin gerekli alan bilgilerine sahip olunması gereklidir. Spor alanında gerek ulusal gerekse uluslararası olarak bilgi düzeyine ulaşmış olmak önemlidir. Ülkemizdeki spor dallarının teknik terimleri ile güncel spor gelişmelerinin takip edilmesi, spor takımlarının teknik yöneticileri, sporcuları ile kulüplerin yönetimleri hakkında da güncel olarak bilgi sahibi olunması tavsiye edilmektedir. Spor alanında özellikle de futbol alanında çok heyecanlı ve hareketli gelişmeler yaşandığından maç spikeri olmak isteyenlerin bu gibi gelişmeleri anlık olarak takip edebilmesi ve bu bilgileri de canlı yayında izleyici ve dinleyiciye spikerliğe uygun şekillerde aktarması gereklidir. Özetlemek gerekirse;
- Spiker olmak için gerekli sertifika ve onaylı belgelerin alınması,
- Spor dalları ve kuralları hakkında teknik bilgiye sahip olunması,
- Spor ile ilgili güncel gelişmelerin takip edilmesi,
- Yabancı dil konuşma ve anlama yeterliliklerine sahip olunması,
- Türkçe’nin akıcı ve anlaşılır bir şekilde kullanılması,
- Beden ve konuşma dilinin uyumlu olması spor spikerinin taşıması gereken nitelikler arasında yer almaktadır.
Spiker Olmak İçin Yapılması Gerekenler
Medya sektöründe çalışmak, televizyon ekranında ya da radyoda yayında olmak bir çok kişi için cazip bir seçenek olabilmektedir. Medya sektörünün canlılığı, sürekli hareket halinde oluşu ve popüler bir alan olması, kişilerin haber spikeri olmak istemesini ya da maç spikeri olmak istemesini desteklemektedir. Ancak spiker olmak için gerekli olan bazı şartlar ve sahip olunması gereken yeterlilikler söz konusudur. Bunlar;
- Öncelikli olarak spiker olmak isteyenler için gerekli eğitim desteği araştırılmalı ve bu eğitimler tamamlanmalıdır.
- Eğitim içeriği iyi araştırılarak tamamlanan kurs, atölye ya da programlarla sınırlı kalınmamalı diksiyon, beden dili gibi yeterlilikler de geliştirilmelidir.
- Akıcı bir konuşma tarzına sahip olunmalı ve bu yeterlilik sürekli olarak geliştirilmelidir.
- Radyo, televizyon ya da farklı mecralar araştırılarak kariyer planı oluşturulmalı ve buna yönelik iş arayışlarında bulunulmalıdır.
- Kariyer basamaklarında aşamalı ve öğrenerek ilerleme tercih edilmelidir. Spikerlik zamanla tecrübe kazanılacak bir meslek olduğu için adım adım ilerlemek canlı yayın heyecanı gibi durumlarla baş edebilmeyi kolaylaştıracaktır.
- Dünya ve ülke gündemi yakından takip edilmelidir.
- Beden sağlığına dikkat edilmelidir.
- Yabancı dil gelişimine ve pratik kullanımına önem verilmelidir.
Haber Spikeri Olmak İstiyorum Diyenlere Öneriler
Haber spikerliği diğer spikerlik alanlarına göre daha spesifik yeterlilikler gerektirmektedir. Bu nedenle haber spikeri olmak isteyenlere yönelik bazı öneriler söz konusudur. Bu öneriler;
- İyi bir konuşmacı olmaya özen gösterilmeli,
- Dil kullanımında olabildiğince hatasız olmaya çalışılmalı,
- Haber sunumu ciddiyet, kibarlık ve ölçülülük gerektirmektedir,
- Gramer ve dil kuralları hatasız kullanılmalıdır,
- Diksiyon iyi olmalıdır,
- Dünya ve ülke gündemi yakından takip edilmeli, genel kültür düzeyi yüksek olmalıdır,
- Beden ve konuşma dili uyumlu olmalı, tonlama ve vurgular ise yerinde kullanılmalıdır.
