Fasulye tarihte tüketilen ilk bitkiler arasında yer almaktadır. Günümüzde”Phaseolus” cinsi olanlar tüketilir ve geneli ”Leguminosae” ailesinden gelmektedir. İlk kalıntılar M.Ö 9000’li yıllara ait olarak Tayland’da bulunmuştur. Bunun akabinde Mısır, Avrupa ve Güney Amerika gibi bölgelerde 4- 5 Bin yıllık fasulye kalıntıları ile karşılaşılmıştır. Günümüzde ise fasulye yetiştiriciliği oldukça kazançlı durumu gelmiştir. Tüketimin artması sonucunda fasulyeye olan talepte artmıştır. Sizlere bu yazımızda fasulye yetiştiriciliği nasıl yapılır, fasulye çeşitleri nelerdir, nasıl ekilir gibi profesyonel bilgilerden bahsedeceğiz.
Fasulye protein, lif, karbonhidrat ve demir bakımından zengin baklagiller arasında yer alır. Aynı zamanda gaz yapıcı içerik ile zehirli toksinlere sahiptir. Çiğ fasulyede yer alan bu özellikler kaynatma sonucu ortadan kalkmaktadır. Gaz yapıcı madde ise (sarkoz ve rafinoz) suda bekletilerek drene edilir. Sizlere verdiğimiz bu kısa bilginin ardından fasulye yetiştiriciliği ile ilgili yapmanız gerekenleri anlatalım.
Bulunduğunuz bölge fasulye yetiştiriciliği için ideal değilse, en çok kazandıran tarım ürünleri başlıklı yazımızdan diğer tarım ürünlerini inceleyebilirsiniz.
Fasulye Yetiştiriciliği
Fasulye yetiştiriciliği kolay olan tarım ürünleri arasında yer almaktadır. Hem güneşte hem de gölgelik alanlarda yetiştirilmesi mümkün olan esnek bir bitkidir. Tabi ekeceğiniz fasulye türü bu konuda etken rol oynayacaktır. Fasulye hem sırık hem de çalı formunda büyüyebilmektedir. Tabi buna istinaden iki tür içinde sıkı ekim yapabilirsiniz.
Tarih boyunca yabani, doğal formda büyüyen en eski etki tarım ürünleri arasında yer alan fasulye, ilk olarak Güney Amerika’da evcilleştirilmiştir. Oradan da kaşifler aracılığı ile Avrupa’ya getirilmiştir. Şimdi adım adım fasulye yetiştiriciliği nasıl yapılır anlatalım.
- Önce çalı fasulyesi mi yoksa sırık fasulye mi yetiştireceğinize karar verin. İki fasulye türü de esnek yetiştirilme koşullarına sahiptir.
- Toprağınızı drenajlı hale getirin. Ekim döneminde mutlaka toprağın su tutmaması gerekir. Ayrıca çapa yaparak yabancı otlardan temizleyip ekilebilir duruma getirin.
- Fasulyenin fide olarak ekilmesi tavsiye edilmez. Kökleri hassas olduğundan nakledilme esnasında büyük oranda çürüme gerçekleşir. Bu nedenle tohumlarınızı direkt olarak toprağa ekin.
- Fasulye ekimi için en ideal mevsim ilk bahardır. Son don olayı yaşandıktan 2 hafta sonra fasulye ekimi yapmaya başlayabilirsiniz. Eğer tekrar don olursa ektiğiniz tohumlar ölebilir.
- Tabi ekim yapmadan önce toprağınıza kompost ekleyin. Aynı zamanda azot ağırlıklı fosfor ve potasyum gübresi eklemesi yaparak toprağı zenginleştirin.
- Bu işlemelerden sonra 20 cm aralıklarla, 8-10 cm’lik deliklere fasulye tohumlarınızı yerleştirin. Başarı oranını arttırmak için 2 adet tohum atabilirsiniz, ancak tavsiye edilmez.
- Tarlanızda fasulye ekimini bitirdikten sonra kafes şeklinde üçgen teller yerleştirin. Fasulye uzadığından kendiliğinde sarılmaya başlayacaktır. Bu sayede rüzgardan ve olumsuz hava koşullarından etkilenmez. Çalı fasulyesi için bunu yapmanıza gerek yoktur.
- Fasulye çimlendikten sonra 2 hafta içerisinde çıkmaya başlar.15 cm’lik boya ulaştığında etrafında yabani ot oluşmasını engellemek için malç ile etrafını besleyin. Aksi taktirde bu otları sürekli elinizle temizlemek zorunda kalacaksınız. Tabi bunun dışında hastalık bulaşma riski de artacaktır.
- Fasulye tarlanızı her 3 hafta da bir gübreleyin. Fasulye çok fazla azot tüketimi yapmaktadır. Bu nedenle gübreniz her zaman azot ağırlıklı olsun.
- Tüm bu işlemler ile birlikte 55-65 gün sonra fasulye hasadı yapmaya başlayabilirsiniz. Tabi hasat işlemi direk koparma yerine tarlada bırakılıp kurutularak yapılmaktadır. Daha detaylı bilgi için alt başlıkları okuyunuz.
Fasulye Ekimi ve Dikimi
Fasulye ekimi yapmak için en ideal mevsim ilk bahardır. İlk baharda yaşanan son don olayından 2 ile 3 hafta sonra fasulye ekimi yapabilirsiniz. Ancak tekrar don olayının yaşanmayacağına emin olmanız gerekir. Hangi ay olduğu ise bulunduğunuz bölgeye göre değişir.
Fasulye ekimi için yukarıda detaylı bilgi verdik. Fasulye yetiştiriciliği yapmanın püf noktası ise toprağın besin bakımından zengin olmasıdır. Fasulye bitkisi yüksek oranda azot tüketir. Ekim zamanında mutlaka toprağınızı organik gübreler ile besleyiniz. Ardından 4 hafta sonra tekrar gübre eklemesi yapınız.
Fasulyeler sıkı forumda, güneşli alanda ve gölgelik bölgelerde yetişebilmektedir. Ancak en ideal formu 15 cm aralıklarla, en az 8 saat güneş alan bölgelerde yetiştirilmesidir. Ekim yapılan bölgelere fasulyelerin rüzgardan korunması için mutlaka kafesler yerleştirin.
Okuyunuz: Bambu Yetiştiriciliği
Fasulye Çimlendirme
Fasulye diğer tarım ürünlerine göre çimlendirilmesi kolaydır. Ancak fasulye ekimini fide yetiştirmek için yapmanız tavsiye edilmez. Fasulye bitkisinin kök yapısı oldukça hassastır. Farklı toprağa transfer ettiğinizde büyük ihtimalle bir çok fide de çürüme gerçekleşecektir.
Fasulye yetiştiriciliği yapmak isteyenler çimlendirme işlemi için drene edilmiş tarlada ekim işlemine başlayabilir. Son don olayı yaşandıktan 2 hafta sonra ekim yapabilirsiniz.
Tohumlarınızı 5 ile 7 cm aralığında ektikten sonra sulayın. Sulamayı toprağı nemlendirmek için yaptığınızı unutmayın. Aksi taktirde su tohumun hava almasını engelleyip çürümesine neden olur. Bunun yanında mutlaka gübre veya organik besinler kullanarak daha hızlı fasulye çimlendirme işlemini gerçekleştirebilirsiniz.
Okuyunuz: Stevia Yetiştiriciliği
Fasulye Çeşitleri ve Türleri
Fasulye çeşitleri tür ve kapsam bakımından en geniş bitki familyası arasında yer alır. Barbunya, bakla, bamya ve bezelye gibi ürünler fasulye çeşitleri arasında yer almaktadır. En çok bilinen ve tüketilen fasulye çeşitlerini maddeler halinde sıralayalım.
- Börülce
- Cannelini Fasulyesi ( Kuru Fasulye)
- Bakla
- Garbonzo Fasulyesi
- Barbunya
- Mercimek ( Fasulye Çeşitidir)
- Lima Fasulyesi
- Soya Fasulyesi
- Kırmızı Fasulye
- Ayşe Kadın Fasulyesi
- Çalı Fasulyesi
Fasulye Hastalıkları
Fasulyelerde kahverengi leke, yapraklarında görülen yanıklar, pas, kök çürüğü, mantar ve küfler en yaygın görülen hastalıklar arasında yer almaktadır. Bu hastalıkların bir çoğu sulama, yabani otlar ve tohum kalitesinden kaynaklanmaktadır. Bazı hastalıklar aşağıda listelenmiştir.
- Alternaria Yaprak Lekesi
- Fasulye Antraknoz semptomları
- Fasulye Pası
- Kök Çürümesi
- Mantar ve Küf Hastalıkları
Fasulye Gübreleme
Fasulye bitkisinden maksimum verimi alabilmek için mutlaka gübre kullanmanız gerekir. Azot, potasyum ve fosfor içeriği zengin olan gübreler ile toprağınızı zenginleştirin. Tabi bunu yapmadan önce toprağın ihtiyaç duyduğu mineralleri ölçmeniz gerekir.
Fasulye gübreleme işlemi genelde azot zenginliği fazla olan organik maddeler ile yapılır. Ekim aşamasında gübreli toprağa dikim işlemi yapılır. Ardından 3 ile 4 haftada bir tekrar gübreleme yapılır.
Not: Tarımda verim arttırıcı yöntemler başlıklı yazımızı okuyarak gübreleme dışında yapmanız gerekenler hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Fasulye yetiştiriciliği nasıl yapılır başlıklı yazımızın sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
kaynak: https://www.thespruce.com/how-to-grow-green-beans-1403459