Antik dünya tarihinin ayrılmaz parçalarından biri de Yunan paraları diyebiliriz. Antik Yunan’ın ilk sikkeleri M.Ö 7. yüzyıl sonu ile 6. yüzyıl başlarında ortaya çıkmıştır. Bu yazımızda sizlere Antik Yunan Gümüş Paraları ve Bronz Yunan Paraları hakkında yaptığımız derin araştırmalarımızın sonuçlarını paylaşacağız. Antik Yunan sikkelerinin ilk çıktığı dönemde, Küçük Asya’da bulunan Yunan sömürge şehirleri gelişti ve ilk madeni paraların üretimi için elektrum olarak bilinen doğal altın ve gümüş alaşımı kullanıldı. Genellikle eski Yunan paralarında çeşitli hayvanlar, kuşlar ve tanrıların yanı sıra bitkilerde tasvir edilmiştir. Bu sembollerin her biri, bir yerin adı, şehrin adı veya bulundukları yerde yaşayan insanların belli bir geleneği ile ilişkilendirilmiştir.
Buna kısaca örnek verirsek, ön yüzünde Atina şehrinin eski hamisi olan tanrıça Athena’nın görüntüsüne sahiptir. Arka yüzünde ise tersine bir baykuş yer almaktadır. Bu bir bilgeliğin ve tanrıçanın sembolüdür.
Ayrıca baykuşun Atina sikkelerinde basılmasından önce, genellikle tahıllar ve şarabın saklandığı toprak kapların üzerinde baykuş resmi basılırdı. Antik Yunan mitolojisinde geçen baykuş, Athena’nın arkadaşıydı ve Yunanlıların inançlarına göre bu tanrıça hem günlük hayatlarında hem de savaşlarda kendilerine yardım etmiştir. Bu nedenlerden dolayı da Yunanlılar baykuşa karşı saygılı bir tutum sergilemiştir. Antika gümüş ve altın sikkelerinde baykuş resimlerine yer vermişlerdir.
Not: Antika para değerleri ile ile ilgili daha detaylı bilgi sahibi olmak için Tarihi Eser Paralar ve Değerleri başlıklı makalemizi inceleyiniz.
Eski Yunan Paraları
Madeni paralarda çeşitli sembollerin ve işaretlerin basılma gelenekleri çok eski zamanlardan gelmektedir. Eski Yunan paraları incelendiğinde Antik tarihin her döneminin ayrı ayrı karakteristik özellikleri görüntülenerek ayırt edilebilir.
Arkeolojik kazılar esnasında en fazla Yunan sikkesi Atina’da bulunmuştur ve bulunan sikkelerin yaklaşık olarak 100 Bini kopyadır. Bu Yunan sikkeleri eski Atina pazarı Agora’da muhafaza edilmektedir. Bulunan paraların değerleri çok yüksek olmamakla birlikte, paralar bronzdan yapılmıştır.
Antik Yunan’da darphane için bir ölçek sistemi vardı. Bunlar:
- Milesian (6.-7.yy): Küçük Asya kıyılarında popüler olan 14 gramlık staterler.
- Phocaean (M.Ö 4.-5.yy): İtalya’da basılan 16 gramlık staterlerdir. Cyzicus olarak adlandırıldı.
- Farsça (M.Ö 4.-5. yy): 8.4 gramlık altın ve 5.6 gramlık gümüş paralar
- Aeginan (M.Ö 6.-7. yy): Kuzey ve Orta Yunanistan, Kuzey Karadeniz bölgesinde Kiklad Adaları, Delphi, Mora ve Olympia’da dağıtılan12.4 gram gümüş paralar.
Bunlara ek olarak Rhodes, Corinthian, Euboean ve Phoenician sistemleri de vardır.
Antik Yunan eşsiz bir devletti ve günümüzde birçok insan, yaşamın içinde düzenleme şekillerine de hayran kalmaktadır. İlk madeni paralar belli bir ağırlığa sahip ısıtılmış külçe, örs üzerine yerleştirilirdi. Üzerine bir demet metal çubuk ile bastırılır ve çubuğa çekiç ile vurulurdu. Külçenin bir tarafı pürüzsüz düzlüğe sahip olurken külçenin diğer tarafı ise damganın şeklini alırdı.
Antik Yunan Gümüş Paraları
İlk antik Yunan paraları gümüşten yapılmıştır. Yapılan bu gümüş sikkelerinin her biri aynı ağırlıklara sahipti. Ve ilk üretilen Antik Yunan gümüş paraları üzerinde deniz ticaretinin sembolü ve şehrin refahını simgeleyen kaplumbağa tasvir edilmiştir. Tüm bu çizimler bir de paranın kalitesini ve ağırlığını garanti eden bir damga ile desteklenmiştir.
Bilim insanlarına göre Aegina’nın kaplumbağa parası, sadece yerel kullanımlar için basılmamış, genel olarak kullanılmayı kabul gören ve kullanılan ilk para birimi olarak tarihe geçmiştir. 70 yıl boyunca adada yaklaşık 10 bin kaplumbağa basılmıştır ve birçoğu günümüze kadar mükemmel bir şekilde korunmuştur.
Zaman geçtikçe ağırlık aynı kalamadı ve ticari ilişkilerin uluslararası formatta düzenlenmesi tekrar bir sorun haline geldi.
Bazı yerleşim yerlerinin paraları özellikle fazla talep görüyordu. Bu talepler aynı zamanda hazineye etki ederek fazlası ile gelir getirmiştir. Tarihin en popüler paraları Rodos eyaleti, Atina tethadrami ve eski Yunan Sikkeleri olmuştur.
Biliyor musunuz? Darphane sürecinde 3 kişilik bir ekip katılırdı. Bir kişi fırından kırmızı-sıcak bir flanş getirirmiş. Diğeri ise kalıbı yerinde tutarmış ve üçüncü kişi ise bir çekiç ile parçayı dövermiş. Ayrıca biten parayı yeni flanş ile değiştirmek için kalıptan çıkarırmış. Bu yapılan işlemler her 3 saniyede bir metal paranın üretilmesi içinmiş. Paraları daha hızlı boşaltmak için baskı sahalarına birkaç örs yerleştirilerek günde 1000 adet para üretmeyi mümkün kılmış.
Bronz Yunan Paraları
Bronz Yunan paraları büyük ilgi görüyor. Büyük İskender’in bronz sikkelerinde, döneminde tipik olan ön yüz tasarımlarını görebiliriz. Herkül’ü başının ve omuzlarının üzerine atılan Nemea alanın aslanın derisiyle tasvir ediliyor. Bu semboller, efsanevi Yunan kahramanının ilk istismarına bir gönderme olarak nitelendirilmektedir.
Ayrıca Büyük İskender’in sikkelerinin Kelt taklidi de vardır. Batı Avrupa’da yaşadığının aksine Keltler, Eski Makedonya’nın kuzeyinde yer alan Balkan Yarımadasında izlerini bırakmışlardır. Güney komşularının sikkelerinden tutun yerel darphane girişimlerinden dahi etkilenme görülmüştür. Ancak benzersiz olma özellikleri nedeniyle Kelt taklitler antika madeni para uzmanlarının koleksiyonlarına güzel bir katkı olmuştur.
Her Yunan metropolünde kullanılan çok fazla madeni para olmasına rağmen, ülkede devletin ticaretini ve ekonomisini geliştirmek için net finansal bir sistemleri vardı.
Eski Yunan Paraları Ortalama Değerleri
Her paranın değeri ayrıdır. Değerleri ne kadar eski olmalarından tutun hangi madenlerden üretildiğine kadar sınıflandırılarak ayrı ayrı incelenmektedir. Bunun için nümismatlar oldukça derin araştırmalar yaparak tarihlerine inmektedirler.
İnsanlarda merak uyandıran konulardan biri de eski Yunan Paraları ortalama değerleri olmaya devam ediyor. Yunan paraları fiyatları ortalama yaklaşık olarak 2 bin dolardan değer görmektedir. Ancak madeni paralar mükemmel durumdaysa 3.200 dolardan satın alınabilir.
Yunan Paraları Satışı Yasal mı?
Yanıtlamak istediğimiz bir soru daha var. Yunan Paraları Satışı Yasal mı? Ülkemizde Osmanlı Devleti dönemindeki son 6 padişah dönemlerine denk gelen tarihlerde basılan eski Yunan sikkeleri ve paralarının satışları yasaldır. Ancak bu dönemden önceki basılan paralar tarihi eser statüsünde yer almaktadır ve kesinlikle satışı yasal değildir. Elinize tarihi eser paraların geçmesi halinde müzelerden yardım alarak gerekli işlemleri başlatabilir ve değerinin yüzde 40’ına kadar ödeme alabilirsiniz.
Roma ve Yunan Sikkeleri Aynı mı?
Sıklıkla duyduğumuz sorulardan bir diğeri ise Yunan ve Roma sikkeleri aynı mı? Bunun için size hem Roma sikkelerinden hem de Yunan sikkerinden bahsetmek istiyoruz.
Eski Yunan paraları, üzerilerine basılan tasarımlar ve çeşitliliği oldukça dikkatleri üzerine çekiyor. Örneğin, Rodos adasının sikkelerinde gül tasvir edilmiş ve Melos adasının sikkelerinde elmalar basılmıştır. Minoan kültürünün eski beşiği Girit asasında efsanevi labirentler, kahraman Theseus’un bir minotauru öldürdüğü sikkelere basılmıştır. Selinunte sikkelerinde ise kereviz yapraklarının görüntüsü kullanılmıştır. Efes kentinde metal paranın üzerine arı kullanılırken, Aegina’daki sikkelerde kaplumbağa resmi tasvir edilmiştir.
Antik Yunan sikkeleri genelde Gorgon Medusa’nın görüntüsüne sahip olmuştur. Bu efsanevi canavar Medusa’nın saçlarının yerine yılanlar olan bir kadın görünümü yer almıştır. Medusa, Zeus’un emri ile kahraman Perseus tarafından öldürülmüş. Küçük Asya’da yer alan Parium şehrinde Gorgon simgesi olan paralar basılmıştır.
Antik Dünya Tarihinde, Antik Roma sikkeleri en az Yunan paraları kadar iz bırakmaya devam etti. Antik Roma devleti çok çeşitli metallerden yapılmış olan ve çeşitli değerlere sahip birçok madeni parayı içinde kapsayan birleşik para sistemini kurmuştur. Nümismatik ve madeni para kelimelerini Antik Roma’ya borçlu olduğumuzu söyleyebiliriz. Ayrıca Antik Roma para sistemlerinin temeli Antik Yunanistan’ın para sisteminin başarılarına dayanmaktaydı.
M.Ö 312’de Antik Roma’nın ilk sikkeleri ortaya çıkmıştır. İlk Antik Roma sikkeleri 272 grama denk gelen 1 libre ağırlığına sahiptiler. Bu antik sikkeler bronz kullanılarak basılmıştır.
Antik Roma gümüş parası ilk olarak M.Ö 268’de basılmıştır. Adına Denarius denilmektedir. Bu Denarius 10 assam, ağırlığı ise 4.55 gramdır. Antik Roma 4 Scurpole standartlarına göre eşitlenmiştir. Üzerine roma rakamı ile X (10) rakamın basılmıştır.
Yunan Altın Paraları Nereye Satılır?
Ülkemizde sıklıkla yankılanan sorulardan biri olmaya devam eden Yunan altın paraları nereye satılır? Her şeyden önce hem değerli bir maden olan altından olması hem de eski bir para olması nedeniyle tarihte de günümüzde de önemli bir yeri bulunduğunu söylemek isteriz.
Herkesin başına gelebilecek bir durum gibi bu konuyu ele almak en makul yorum olacaktır. Osmanlı dönemi paralarında yasak olan son 6 padişah öncesindeki paraların alımı ve satımı yasaktır. Aynı döneme tekabül eden Yunan altın paralarının da satımı yasaktır.
Kültür ve Tabiat varlıklarını koruma kanunlarına dayanarak eski paraların bulunması durumunda müzelere başvuru yapmak gerekmektedir. Aksi halde hapis cezasına çarptırılma durumunuz vardır. Müzelere götürerek değerinin yüzde 40’ını size ödeme olarak yapacaklardır. Bu sayede sicilinize işlenebilecek tarihi eser kaçakçılığından da uzakta kalacaksınız.
” Eski Yunan Paraları fiyatları, gümüş, bronz ve altın sikkeleri ” başlıklı makalemizin sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
