Ekonomik yönden getirisi yüksek olan badem yetiştiriciliği yaparak yüksek gelir elde etmeniz mümkün. Zira bu ürünün perakende satış fiyatı bir çok yemişten kat ve kat yüksek. Sizler için bu yazımızda badem yetiştiriciliği nasıl yapılır, badem nasıl ekilir, yetiştiriciliği karlı mı ve badem ağaçları ile ilgili aklınıza gelebilecek her konuda detaylı bir makale hazırladık. Bu yazımızı okuduğunuzda uygun iklim koşullarını sağladığınız her ortamda badem ağacı yetiştirerek yüksek gelir elde edebileceksiniz.
Badem yetiştiriciliği nasıl yapılır konusuna girmeden önce size biraz bademin geçmişinden bahsedelim. Badem meyvesinin anavatanı Çin ve Orta Asya olduğu tahmin edilmektedir. Ancak bunun ötesinde Mısır’da paşalara ve krallara servis edildiği bilinir. Bir çok tahıl ürününün yapımında katkı maddesi olarak kullanılırmış.
İpek Yolu üzerinde yapılan ticari ve keşif amaçlı gezilerde badem ağacı meyvesi ile tanışıldı. Bunun akabinde İtalya ve İspanya’da yetiştirilmeye başlanmıştır. İspanya’dan ise 1700’lü yıllarda Kaliforniya’ya taşınmıştır. Günümüzde ise Kaliforniya en çok badem yetiştiriciliği yapılan bölge unvanına sahiptir.
Badem ağacı ve meyvesi İncil’de dahi geçmektedir. Badem ağacını geçmişte Roma döneminde bile anlamlar yüklenmiştir. Şimdi ise Amerika’da hatta ülkemizde düğünlerde badem şekeri verilir. Badem mutluluk getirici olarak benimsenmiştir.
Not: Badem yetiştiriciliği ile ilgili makalemizi okuduktan sonra en karlı tarım ürünleri göz atarak, para kazandıracak diğer tarım ürünlerini de inceleyebilirsiniz.
Badem Yetiştiriciliği
Badem yetiştiriciliği yaparak yüksek kazanç elde edebileceğinizden yazımızın girişinde size bahsettik. Peki neden badem yemişi diğer tarım ürünlerine göre daha kazançlı?
Badem ağacının yetiştirilmesi ve ihtiyaç duyulan iklim koşulları diğer tarım ürünlerine göre zordur. Badem ağacı her bölgede yetişebilir ancak meyve vereceği anlamına gelmez. Badem ağacı ılıman iklimin yani Akdeniz ikliminin olduğu bölgelerde yetişmektedir. Don ve aşırı yağmur alan ıslak topraklara karşı hassastır.
Dünyada en çok bademin yetiştirildiği Kaliforniya’da bile 1970 yılına kadar badem ıslah edilmeye çalışılmıştır. Badem ağaçları çapraz olarak tozlaşır. Özetle tek bir ağaç ile badem ağacı meyve vermez. Bunun yanında döllenmeyi sağlayacak arılara ihtiyaç duyulur.
- Akdeniz ikliminin olduğu yazları kurak kışları ise ılık yağışlı bölgelerde badem yetiştirebilirsiniz.
- Toprağınızın ekimden önce drenaj edilip, su geçirgenliği arttırılmalı.
- Yetiştirme amacınıza ve iklime göre hangi çeşidi ekeceğinize karar verin.
- Badem ağaçları arasında minimum 4 metre mesafe olması gerekiyor. Bu mesafe sayesinde ağaçlar birbiriyle rekabet etmez ve ihtiyacı olan besini kolaylıkla alabilir.
- Badem ağacı için seçtiğiniz bölgenin güneş alan bir yer olmasına özen gösterin.
- Fide olarak badem ağacı ekmek, tohum ile yetiştirmeye çalışmaktan daha kolaydır. Zira tohum çimlendirme başarı oranı çok düşük diyebiliriz.
Badem yetiştiriciliği, ekimi, dikimi, hasadı ve budaması ile ilgili diğer alt başlıkları kontrol ediniz.
Badem Yetiştiriciliği Karlı mı?
Badem yetiştiriciliği yapanların diğer tarım ürünlerine göre ekstra fazladan bir maliyeti yoktur. Sadece badem ağaçlarının bulunduğu bölgeye adapte olması diğer tarım ürünlerine göre daha zor. Ilıman iklimin olduğu bölgelerde yaşıyorsanız kolaylıkla badem yetiştiriciliği yapabilirsiniz.
Badem yetiştirenlerin gelir elde etmesi için farklı modelleri mevcut. Ağaçtayken satmak, çağla olarak satmak, kabuklu olarak satmak veya yemiş haline getirmek gibi seçeneklere sahipsiniz. Ağaçtayken satmak ile yemiş haline getirip satmak arasında büyük fiyat farkları var. Burada seçenek tamamen size ait. Ancak emin olun bir çok tarım ürününe göre badem yetiştiriciliği yaparak çok kazanacağınız bir gerçek.
Badem Fidanı Çimlendirme
Badem fidanı çimlendirme diye bir durum yoktur. Fidanı hazır olarak satın aldıktan sonra toprağından çıkarın. Topraktan çıkarma işlemi sonrası kökleri iyice sallayıp, bol su ile yıkayın. Bu aşama köklerin güçlü olmasını sağlar. Ayrıca köklere yapışmış olan hava almasını engelleyici topraktan kurtulmasına yardımcı olur.
Badem fidanından ziyade tohumda çimlendirme işlemi yapabilirsiniz. Bunun için aşağıdaki adımları takip edin.
- Kabuklu bademi oda sıcaklığındaki bir su içerisinde 24 saat boyunca bekletiniz.
- Bekletme işlemi sonrası kabuklarını kırıp içini çıkartın.
- Bu aşama sonrası nemli bir havlunun ya da pamuğun üzerine taneleri yerleştirin.
- Havluyu bir poşetin içine koyup buzdolabına yerleştirin
- Buzdolabında 3-4 hafta kadar havlu ile birlikte bekletin.
- Buzdolabından çıkardıktan sonra bazılarının filizlendiğini gözlemleyebilirsiniz.
- Filizlenmiş olan tohumları sivri ucu yukarı bakacak şekilde saksılara ekiniz.
Badem Nasıl Ekilir ve Dikilir
Badem ağacı ekimi için öncelikle toprağınızı hazırlayın. Toprak iyi drenaj edilmiş olmalıdır. Drenaj işlemi sonrası 4’er metre aralıklar ile delikler açın. Bu deliklerin genişliği fide olarak aldığınız badem toprağı ile eşit olmalıdır.
Badem ağacı yani fidesini ekmek için en ideal mevsim son bahardır. Son baharda dikeceğiniz badem ağacı soğuğa karşı dirençli olacaktır. Aynı zamanda son baharda ekilen ağaçta ilk bahar başlarında döllenme gerçekleşir.
Dikim öncesi kökleri su ile buluşturun. Bu aşama köklerin nefes almasına yardımcı olur. Kökleri deliğe yerleştirdikten sonra toprağı örtün ve üzerine bir miktar gübre ekleyin. Gübre ekledikten sonra sulayın. Bu aşama fidelerin toprağa daha sıkı tutunmasını sağlayacaktır. Tabi fidelerin etrafını çıtalarla kapatarak rüzgardan etkilenmemesini de sağlamalısınız.
Badem Aşısı Hangi Ayda Yapılır
Badem ağacını erik, şeftali ve kayısı gibi türlere dönüştürebilirsiniz. Ya da bu türleri badem ağacına dönüştürmeniz mümkün. Aşılama için uygun olan ay ise hangi türde aşılama yapacağınıza göre değişir.
Durgun Göz Aşısı: Temmuzun sonu ile Eylülün başı arasında yapılır
Göz Aşısı ( Erken Sürgün ) : Mart ile Nisan ayları arasında yapılır. Son don olayı yaşandıktan 2 hafta sonra diyebiliriz.
Kalem Aşısı: Yeterince büyüklüğe erişmiş olan badem fidanlarına şubat ile mart ayı arasında yapılır.
Badem Ne Zaman Toplanır
Badem ağacı yaz sonlarında yani ekim ayının başına kadar toplama hasat için idealdir. Hasat yapmak için ağaçlar sallanır. Amerika’da sallama işlemini yapan özel makineler vardır. Bu sayede olgunlaşmayı tamamlamış olan meyveler dallarından dökülür. Yani tamamen doğal toplama ortamı yaratılmış olur. Toplama işlemi sonrası eğer yağmur yağmıyorsa 1 gün boyunca yer bekletmeniz tavsiye edilir.
Badem Çeşitleri ve Türleri
Badem çeşitleri ve türleri kabuğunun sertliği ile yetiştirildiği iklime göre birbirinden ayrılmaktadır. Yumuşak kabuklu olanlara Kaliforniya bademi denilirken, sert kabuklu olanlar ise İspanya bademi olarak tanımlanır. Tabi hepsi Latince isme sahiptirler. En çok yetiştirilen badem çeşitlerini sıralayalım.
Marcona, Mollar De Tarragona, Desmayo Largueta, Tuono, Ferraduel, Ferralise, Verdal, Nonpareil, Mamra, Gurbandi ve Kaliforniya Bademi gibi çeşitli vardır.
Badem Ağacı Kaç Kilo Verir
Badem ağacının yılda kaç kilo vereceği yaptığınız budamaya göre değişir. En ideal ya da en verimli budama vazo şeklinde yapılandır. Bu tarz yapılmış budama ile olgun bir badem ağacından yılda 45-60 kilo arasında verim almanız mümkündür.
Badem Nerede Yetişir
Öncelikle Türkiye’de en çok badem yetiştiriciliği yapılan yerleri sıralayalım. Sırasıyla Muğla, Mersin ve Antalya en çok badem yetiştirilen illerimizdir. Türkiye yıllık 15 bin ton badem üretimi ile dünyada en çok badem üreten 4. ülke konumundadır.850 bin ton ile Amerika birinci, 70 bin ton ile Avustralya ikici, 40 bin tonla da İspanya üçüncü konumdadır.
Türkiye’de 70’e yakın ilde badem ağaçları mevcuttur. Ancak bunların bir çoğu yabani halde ya da meyve vermemektedir. Bunun nedeni bilinçsiz olarak tarım yapılması ve yeterli ilginin olmaması denilebilir.
Badem Ağacı Özellikleri
Badem ağaçları ortalama 6-8 metre yüksekliğe erişebilmektedir.8 yaşına geldiğinde ise gerekli olgunluğa erişmiş demektir. Kimi ağaçlar ise 50 yaşına kadar ömrünü sürdürebilir.
Badem ağaçları ılıman iklimlerde yetişir. Şeftali, erik ve kayısı ile aynı ailedendir. Bu türler arasında aşılama yapılarak dönüşüm yapmak mümkündür.
Badem ağacı döllenmesi için en az 2 ağacın olması gerekir. Bu döllenme kendi aralarında ya da arıların yardımı ile gerçekleşir. Amerika’da her bir dönüme bir adet arı peteği yerleştirilir. Bu sayede verim arttırılmış olur.
Badem Ağacı Kaç Yılda Meyve Verir
Badem ağacı 4. yıldan itibaren meyve vermeye başlar.Ancak burada meyve almanızı pek tavsiye etmiyoruz.İlk baharda badem ağacının meyve veren dallarını budayın.Bu budama sonrası o yaz meyve almaktan vazgeçmiş olursunuz.Ancak yaptığınız bu işlem ile ağaç gövdesinde büyüme gerçekleşir.Yani bir sonraki yıl alacağınız verim çok çok fazla olacaktır.
Badem Ağacı Bakımı
Badem ağacı ekim sonrası budama, gübreleme ve sulama gibi bakım istemektedir.
Gübreleme için ilkbahar başlangıcında harekete geçebilirsiniz. Toprakta gerekli ölçümleri yaptıktan sonra çapalama ile ihtiyaç duyulan gübreyi toprağa ekleyin. Bu sayede meyve verim aşamasında yüksek verim elde etmiş olursunuz.
Badem ağaçları ılıman iklimde yetişir. Ancak kökte su birikmediği sürece suyu sever. Özellikle tropikal iklimlerde en verimli halini alır. Yani yağış ve güneşin olduğu ortamlar yetişme için idealdir. Bu nedenle toprağın nemini kontrol edip sulamayı ihmal etmeyiniz.
Budamayı yılda 2 defa yapmalısınız. Hem sonbahar hem de ilkbahar başlangıcı budama için ideal takvimlerdir. Hasta ve ölü dallardan ağaçlarınızı temizleyiniz. Büyümenin dikey değil geniş bir şekilde olmasını sağlayın. Gövde genişliği budama ile daha da artacaktır.
İlaçlama ile badem ağaçlarınızı zararlı haşere ve böceklerden koruyun. Ancak kullandığınız ilaçların organik olmasına özen gösterin. Döllenmeyi sağlayacak olan arılara zarar vermeyin.
Badem Üretimi Püf Noktaları
Ülkemizde bir çok ilde badem ağacı görebilirsiniz. Bunların çoğu ya meyve vermeyen ya da yabani badem ağaçları. Türkiye badem lezzeti açısından en iyi ülkeler arasında yer alır. Buna rağmen üretimde ilerleme kaydetmiş sayılmayız. Maalesef yıllara göre üretimimiz sürekli azalmaktadır.
En büyük etken ise teknolojik ve bilinçli üretimin olmaması. Tabi bunun yanında devlet desteğinin eksik olması. Araştırma yaptığınız zaman bir çok çiftçinin aşılama ve toprak ihtiyaçları konusunda bilinçsiz olduğunu fark edeceksiniz. Bu koşullarda devlet eliyle ziraat mühendislerinin devreye girmesi gerekiyor.
Not: 2022 yılında tarım ürünlerinde yaşanan artışın en büyük nedeni gübre maliyetlerinin artmasından kaynaklanır. Tabi bunun yanında mazotu ve diğer girdi maliyetlerini unutmamak gerekir. Bu nedenle Badem gibi getirisi yüksek olan tarım ürünlerine olan ilgili artmıştır. Sizde kazancınızı arttırmak istiyorsanız mutlaka KOSGEB ve Tarım Bakanlığı desteklerini incelemelisiniz.
” Badem Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır ” başlıklı yazımızın sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynak: Adana Tarım Orman
